Πανάξια πρωταθλητής ο ΣΚΑΪ στην παραβίαση της δημοσιογραφικής δεοντολογίας σύμφωνα με έρευνα του ΕΚΠΑ

Βλέπω ότι από τις εφημερίδες δεν περιελήφθηκε ο Πρώτος Θέμος...ίσως για να υπάρχει αγωνία για την πρωτιά.

@gplios @Shareaholic μόνο εκεί "χτυπά" πρωτάθλημα ο Αλαφούζος.

— P.S (@bou_zervos) Οκτώβριος 26, 2015

Εντονες διαμαρτυρίες απο Μέγκα & Αντεννα.Καταγγελίες για αλλοίωση του αποτελέσματος https://t.co/HctnlUdLKV

— Χατζηβαρδηνογιάνης (@makakasgr) Οκτώβριος 26, 2015

• Έτσι, το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από την έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών είναι ότι οι παραβιάσεις της δημοσιογραφικής δεοντολογίας είναι συχνή και συστηματική τόσο στους τηλεοπτικούς σταθμούς όσο και στις εφημερίδες.

Γιώργος Διάκος στο inagreece.gr


«Χαμηλές» είναι οι επιδόσεις πολλών κυρίαρχων ελληνικών media ως προς την τήρηση της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το Εργαστήριο Κοινωνικής Έρευνας στα ΜΜΕ, του τμήματος ΕΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τα αποτελέσματα της έρευνας, που αφορά την τήρηση ή μη της δημοσιογραφικής δεοντολογίας σε μία σειρά «μεγάλων» τηλεοπτικών και έντυπων μέσων ενημέρωσης, την περίοδο 2013-2014, δείχνουν ότι υπήρξε συστηματική παραβίαση του Κώδικα Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ.

Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν την Πέμπτη 22 Οκτωβρίου σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Γρυπάρειο Μέγαρο, από τον πρόεδρο του τμήματος ΕΜΜΕ (Επικοινωνίας και ΜΜΕ) Γιώργο Πλειό, ο οποίος ήταν και ο επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας. Η έρευνα έγινε με τη χρηματοδότηση του Μιχάλη Σταθόπουλου, καθηγητή της Νομικής Αθήνας, ενώ στην ημερίδα συμμετείχαν με παρεμβάσεις τους, ο πρόεδρος της ΕΡΤ Διονύσης Τσακνής, η αντιπρόεδρος του ΕΣΡ Λίνα Αλεξίου, ο πρόεδρος του ΑΠΕ Μιχάλης Ψύλος κ.ά.

Τα κανάλια που μελετήθηκαν ήταν η ΝΕΤ/ΔΤ/ΝΕΡΙΤ, η ΕΡΤ3, το Mega, ο Antenna, ο Alphaκαι o ΣΚΑΪ, ενώ οι εφημερίδες ήταν η Καθημερινή, η Δημοκρατία, τα Νέα, το Έθνος, ο Ριζοσπάστης και η Εφημερίδα των Συντακτών.

Πιο συγκεκριμένα:

Όσον αφορά το άρθρο 1γ του Κώδικα: «Ο δημοσιογράφος δικαιούται και οφείλει να σέβεται και να τηρεί το διακριτό της είδησης, του σχολίου και του διαφημιστικού μηνύματος,την αναγκαία αντιστοιχία τίτλου και κειμένου και την ακριβή χρησιμοποίηση φωτογραφιών, εικόνων, γραφικών απεικονίσεων και άλλων παραστάσεων», η έρευνα έδειξε ότι το 74,4% των εφημερίδων που μελετήθηκαν δεν τηρούν επαρκώς το συγκεκριμένο κανόνα, ενώ το ίδιο συμβαίνει με το 68,6% των τηλεοπτικών σταθμών. Δηλαδή, στη συντριπτική πλειονότητα των μέσων που βρέθηκαν στο επίκεντρο της έρευνας, η εκφορά της είδησης δεν διακρίνεται από σχόλια ή άλλα παρεμφερή μηνύματα, ενώ και η χρήση φωτογραφιών και εικόνων φαίνεται να γίνεται με τρόπο που στρεβλώνει τα πραγματικά γεγονότα.

Όσον αφορά τα κανάλια, ο ΣΚΑΪ «έρχεται πρώτος» στην παραβίαση του συγκεκριμένου κανόνα, καθώς κατά 76,7% υπάρχει σχόλιο στην είδηση που μεταδίδει. Ακολουθεί ο Antenna με 71,1% και στη συνέχεια ο Alpha, το Mega, η ΝΕΤ/ΔΤ/ΝΕΡΙΤ και τελευταία έρχεται η ΕΡΤ3.

Και στις εφημερίδες, όμως, τα ποσοστά παραβίασης του άρθρου 1γ, σύμφωνα με την έρευνα, είναι πολύ μεγάλα. Στην Εφημερίδα των Συντακτών υπάρχει σχόλιο μέσα στην είδηση κατά 92,3%, ακολουθούν τα Νέα με 81,2% και μετά η Καθημερινή, ο Ριζοσπάστης, το Έθνος, ενώ η εφημερίδα Δημοκρατία δεν έχει σχόλιο μέσα στην είδηση που μεταδίδει, κατά 55,2%.

Όσον αφορά το άρθρο 1ε: ο δημοσιογράφος πρέπει «να ερευνά προκαταβολικά, με αίσθημα ευθύνης και με επίγνωση των συνεπειών, την ακρίβεια της πληροφορίας ή της είδησης που πρόκειται να μεταδώσει»,

το 66,6% της είδησης που δημοσιεύεται στα κανάλια δε συνοδεύεται από δημοσιογραφική έρευνα, ενώ το ίδιο ισχύει για το 59,1% των δημοσιευμάτων στις εφημερίδες.

Να σημειώσουμε εδώ, ότι ο ΣΚΑΪ, σε αντίθεση με τα άλλα κανάλια, τα πηγαίνει καλά, καθώς παρουσιάζει το μικρότερο ποσοστό–σε σύγκριση με τα υπόλοιπα υπό μελέτη κανάλια- μη υποστηριγμένης από έρευνα είδησης (26,3%).

Ως προς το άρθρο 2γ του κώδικα δεοντολογίας, που αφορά το σεβασμό στο τεκμήριο αθωότητας και τη μη προεξόφληση δικαστικών αποφάσεων, η έρευνα έδειξε ότι αρνητικές «επιδόσεις» έχει η ΝΕΤ/ΔΤ/ΝΕΡΙΤ καθώς κατά 64,6%, σε ειδήσεις που αναφέρονται στην τέλεση αδικήματος, αναφέρεται κάποιο πρόσωπο ως ένοχο πριν την έκδοση δικαστικής απόφασης. Ακολουθεί το Mega με 64,4%, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι η ΕΡΤ3 βρίσκεται στον αντίποδα καθώς κατά 93,6% τηρεί το τεκμήριο αθωότητας.

Όσον αφορά τις εφημερίδες, αρνητικά αποτελέσματα ως προς την τήρηση του τεκμηρίου αθωότητας έχει η Δημοκρατία, καθώς δεν το τηρεί κατά 52,6%.

Επίσης, απογοητευτικά είναι τα αποτελέσματα σε σχέση με την τήρηση του άρθρου 2δ, που δηλώνει ότι ο δημοσιογράφος πρέπει «να σέβεται την κατοχυρωμένη με διεθνείς συμβάσεις προστασία των ανηλίκων και των προσώπων με ειδικές ανάγκες και με σοβαρά προβλήματα υγείας».

Σύμφωνα με την έρευνα του Εργαστηρίου Κοινωνικής Έρευνας στα ΜΜΕ, όταν η είδηση που μεταδίδουν τα υπό μελέτη media αναφέρεται σε ανήλικους ή ΑΜΕΑ, τα πρόσωπά τους προβάλλονται χωρίς να είναι καλυμμένα, όπως επιτάσσει η δημοσιογραφική δεοντολογία. Αυτό συμβαίνει κατά 54,1% στα κανάλια και κατά 50% στις εφημερίδες.

Πρώτος εδώ έρχεται ο ΣΚΑΪ, που δεν τηρεί τον παραπάνω κανόνα κατά 100% και ακολουθεί η ΝΕΤ/ΔΤ/ΝΕΡΙΤ με 76,9%. Από τις εφημερίδες, πρώτο στη μη τήρηση του κανόνα έρχεται το Έθνος με 66,7%, ενώ αξιοσημείωτο είναι πως η Καθημερινή (που ανήκει μάλιστα στον ίδιο όμιλο με το ΣΚΑΪ) τηρεί τον κανόνα κατά 100%.

Ανάλογα είναι τα ποσοστά και ως προς την αναφορά των ονομάτων των ανηλίκων και ΑΜΕΑ, με τα κανάλια να σέβονται περισσότερο το συγκεκριμένο κανόνα. Ωστόσο, ο ΣΚΑΪ και πάλι δεν τον τηρεί κατά 100%. Το Έθνος επίσης δεν τον τηρεί καθόλου, ενώ η Καθημερινή τηρεί πλήρως τον κανόνα κατά 100%.

Αρνητική επίδοση έχει όμως ο ΣΚΑΪ και ως προς την τήρηση του Άρθρου 2ε που προβλέπει ότι οι πολίτες που βρίσκονται σε κατάσταση πένθους, ψυχικό κλονισμό και οδύνη, καθώς και αυτοί που έχουν εμφανές ψυχικό πρόβλημα, πρέπει να αντιμετωπίζονται με διακριτικότητα και ευαισθησία, αποφεύγοντας να προβάλλεται η ιδιαιτερότητά τους.

Ο ΣΚΑΪ δεν τηρεί τον παραπάνω κανόνα κατά 62,2% (πρώτος σε σχέση με τα άλλα υπό μελέτη ΜΜΕ), ενώ από τις εφημερίδες αρνητική επίδοση έχει το Έθνος με 50% μη τήρησης του κανόνα. Αξιοσημείωτο είναι πως ο Ριζοσπάστης, σύμφωνα με την έρευνα, τηρεί τον εν λόγω κανόνα κατά 100% και έρχεται πρώτος σε όλα τα υπό μελέτη ΜΜΕ.

Ως προς το άρθρο 2στ, το οποίο επιτάσσει στο δημοσιογράφο «να μην αποκαλύπτει, άμεσα ή έμμεσα, την ταυτότητα των θυμάτων βιασμού, τα οποία επέζησαν της εγκληματικής πράξης», η έρευνα έδειξε ότι ο κανόνας αυτός δεν τηρείται ιδιαίτερα από τα κανάλια, ενώ στις εφημερίδες οι περιπτώσεις που τηρείται είναι περισσότερες.

Από τις περιπτώσεις που εξετάστηκαν στα ΜΜΕ, ο Antenna φαίνεται να μην τηρεί καθόλου το συγκεκριμένο κανόνα.

Ως προς τη διάταξη του κώδικα δεοντολογίας, που απαιτεί από το δημοσιογράφο «να συλλέγει και να διασταυρώνει τις πληροφορίες του και να εξασφαλίζει την τεκμηρίωσή τους (έγγραφα, φωτογραφίες, κασέτες, τηλεοπτικές εικόνες) με δημοσιογραφικά θεμιτές μεθόδους, γνωστοποιώντας πάντοτε τη δημοσιογραφική του ιδιότητα» (άρθρο 2η), φαίνεται ότι τα media που μελετώνται στην έρευνα τα πηγαίνουν σχετικά καλά.

Ωστόσο, αξιοσημείωτο είναι ότι ο ΣΚΑΪ, αν και με μικρό ποσοστό, έρχεται πάλι πρώτος στα υπό μελέτη ΜΜΕ ως προς την παραβίαση αυτού του κανόνα δεοντολογίας (9,2%).

Σχετικά με την τήρηση του άρθρου 3β που αναφέρει ότι ο δημοσιογράφος πρέπει «να αποκρούει και να καταγγέλλει τις εκδηλώσεις κρατικού αυταρχισμού και τις αυθαιρεσίες των ιδιοκτητών των ΜΜΕ και ιδιαίτερα των ολιγοπωλίων», η έρευνα εξέτασε κατά πόσο οι ειδήσεις στα υπό μελέτη media αναφέρονται κριτικά στη λειτουργία των ΜΜΕ ή των δημοσιογράφων.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, ο ΣΚΑΪ και πάλι ξεχωρίζει, καθώς έρχεται…τελευταίος ως προς την κριτική αναφορά στα ΜΜΕ ή τους δημοσιογράφους, με καμία κριτική αναφορά, παρ’ ότι υπάρχουν ειδήσεις στις οποίες το θέμα συζητείται. Πρώτη στις κριτικές αναφορές αναδεικνύεται η ΕΡΤ3. Όσον αφορά τις εφημερίδες, πρώτη στις κριτικές αναφορές είναι η Εφημερίδα των Συντακτών, ενώ τελευταία έρχεται η εφημερίδα Καθημερινή.

Ενδιαφέροντα είναι, ακόμα, τα στοιχεία όσον αφορά το άρθρο 7β του κώδικα δεοντολογίας: ο δημοσιογράφος πρέπει «να αποφεύγει τη χυδαιογραφία, τη χυδαιολογία και τη γλωσσική βαρβαρότητα, τηρώντας, ακόμη και στη σάτιρα και τη γελοιογραφία, τους κανόνες της επαγγελματικής ηθικής και της κοινωνικής ευθύνης».

Από τους τηλεοπτικούς σταθμούς, ο Alpha έρχεται πρώτος στις καταμετρημένες χυδαίες, προσβλητικές εκφράσεις κατά την αναφορά σε άλλα πρόσωπα, με 96,6%, και ακολουθεί ο ΣΚΑΪ με 87,9%. Στις εφημερίδες πρωτοστατούν στις εκφράσεις αυτές το Έθνος και τα Νέα με 100% και ακολουθεί η Καθημερινή με 87,5%. Πρώτη στην τήρηση του κανόνα έρχεται η Δημοκρατία με 99,1% και ακολουθεί η Εφημερίδα των Συντακτών με 97,3%.

Έτσι, το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από την έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών είναι ότι οι παραβιάσεις της δημοσιογραφικής δεοντολογίας είναι συχνή και συστηματική τόσο στους τηλεοπτικούς σταθμούς όσο και στις εφημερίδες.

Κατά την παρουσίαση της έρευνας αναφέρθηκαν, τέλος, ορισμένες προτάσεις.

Τονίστηκε ότι χρειάζεται εμπλουτισμός και ανανέωση του κώδικα δεοντολογίας και διεύρυνση της εφαρμογής του, απαιτείται να ενισχυθεί η ερευνητική δημοσιογραφία και ο ειδησεογραφικός χαρακτήρας ενημερωτικών περιεχομένων, ενώ επισημάνθηκε ότι τα αρμόδια όργανα της πολιτείας θα πρέπει να εργαστούν για την αναβάθμιση της λειτουργίας των ΜΜΕ και την τήρηση της δεοντολογίας.