Αριστερές αγκυλώσεις:Σύνθεση απόψεων,Κηδεμονία,Εθνικό συμφέρον

Πληρώσαμε την εκτύπωση τουλάχιστον 10 εκατ. ψηφοδελτίων και εκατοντάδες ανθρωποώρες (από τους δικαστές του Αρείου Πάγου μέχρι τον «τελευταίο» υπάλληλο) για να «μετρηθούν» οι ΚΟΤΕΣ και να βρεθούν 1355.Ε όχι. Τα κόμματα, οι εκλογές και τα χρήματα των φορολογουμένων δεν είναι για καλαμπούρι και χαβαλέ.

(Α). Σύνθεση απόψεων.Ενώ λοιπόν στην αριστερά αποδέχονται την αναγκαιότητα σύνθεσης των απόψεων, δεν έχουν και δεν αναπτύσσουν τέτοιες ικανότητες. Ένα σημαντικό τμήμα της προτιμά τον εύκολο δρόμο. Δηλαδή, την αναζήτηση και προβολή των διαφορών που είναι πολύ πιο εύκολη υπόθεση από τις κοινές θέσεις και δράσεις. Για την ανάδειξη μιας διαφοράς αρκεί μια κριτική στάση. Σιγά το δύσκολο.
(Β). Κηδεμονία.Κοντολογίς, η συμμαχία είναι πρακτικό ζήτημα που όμως έχει και ιδεολογικό χαρακτήρα. Όποιος έχει εμπιστοσύνη στις ιδέες και απόψεις του, δεν φοβάται μην τυχόν και μολυνθεί από μια συμμαχία. Αντίθετα, βρίσκει πρόσφορο έδαφος για την επιβολή τους. Ήτοι για να αποκτήσει κηδεμονία.
(Γ) Εθνικό συμφέρον.Έχεις εθνικά συμφέροντα και πρέπει να καταλήξεις, να πάρεις αποφάσεις. Σ’ αυτές πιθανόν να χρειαστεί να κάνεις συμβιβασμούς που να αποκλίνουν από τα ιδεολογικά και πολιτικά σου πιστεύω. Αυτό δεν σημαίνει να συμβιβαστείς. Άλλο κάνω έναν συμβιβασμό, άλλο συμβιβάζομαι. Άλλο κάνω έναν τακτικό ελιγμό, άλλο εγκαταλείπω. Κι αυτό γιατί εκπροσωπείς έναν ολόκληρο λαό και όχι το κόμμα σου που πρέπει να βάλεις σε δεύτερη μοίρα. Συμπερασματικά, το εθνικό συμφέρον δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι υλικό της κομματικής κουζίνας.

Χρήστος Γιαννίμπας στο TVXS


Μια απλή ματιά στο «χάρτη» των αριστερών κομμάτων, των εντός κι εκτός βουλής, αρκεί για να τεθεί το εύλογο ερώτημα γιατί υπάρχουν τόσα πολλά. Λίγο πριν τις εκλογές προστέθηκε άλλο ένα, η ΛΑΕ, αν και μόνο τυπικά είναι νέο κόμμα αφού ουσιαστικά ενδημούσε εντός του ΣΥΡΙΖΑ. 

Αυτή η πολυδιάσπαση του χώρου οφείλεται σε χρόνιες αγκυλώσεις (κουσούρια) της αριστεράς με κυριότερες αυτές που ακολουθούν.

Αριστερές αγκυλώσεις

(Α). Σύνθεση απόψεων. Είναι δεδομένο πως κανείς μας δεν αναπτύσσεται σε συνθήκες εργαστηρίου θετικών επιστημών, όπου τα ίδια δεδομένα στις ίδιες συνθήκες έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Έτσι η ύπαρξη διαφορετικών θέσεων και απόψεων είναι αυτονόητη. Αυτές πάλι δεν καθορίζουν την οικονομική κατάσταση, όπως ίσως νομίζουν κάποιοι. Αντίθετα, για την πλειονότητα των ανθρώπων η οικονομική κατάσταση καθορίζει τις ιδέες, τη συνείδηση, τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα.

Οι διαφορετικές θέσεις και απόψεις αποτελούν μια κινητήρια δύναμη των κοινωνιών και ταυτόχρονα προϋπόθεση ύπαρξης της δημοκρατίας. Βεβαίως, αυτές από μόνες τους δεν αρκούν ούτε για την πρόοδο της κοινωνίας ούτε για την εμβάθυνση της δημοκρατίας. Ιδίως όταν δεν γίνεται σύνθεση των διαφορετικών θέσεων και απόψεων. Να τονίσω πως σύνθεση απόψεων δεν σημαίνει έναν μαθηματικό μέσο όρο των διαφορετικών θέσεων και απόψεων αλλά μια δημιουργική σύνθεση αυτών.

[Παρένθεση. Δημιουργική σύνθεση όχι γενικά κι αόριστα, αλλά αυτών που έχουν την ίδια ιδεολογική αφετηρία. Κι αυτό πρέπει να τονιστεί γιατί πολλοί πασχίζουν να αποψιλώσουν την πολιτική από την ιδεολογία και σ’ αυτό το «τριπάκι» πέφτουν και άνθρωποι που εντάσσουν τους εαυτούς τους στην αριστερά. Π.χ. γράφει ο Μ. Ανδρονόπουλος: «Η κυβέρνηση και ιδιαίτερα ο πρωθυπουργός οφείλουν να αντιληφθούν πως ούτε οπαδοί, ούτε ιδεολογίες υπάρχουν πια»[1]. Ενώ κατά τον Γ. Βαρουφάκη: «η ιδεολογία τυφλώνει ακόμα και τους τεχνοκράτες»[2]

Ποιους άλλους τυφλώνει; Προφανώς όλους τους άλλους, αφού τυφλώνει «ακόμα και τους τεχνοκράτες», που όπως υπονοεί είναι πάνω από ιδεολογίες. Γι’ αυτό και ο γενικός αφορισμός η «ιδεολογία τυφλώνει». Ε, να αποσύρουμε την ιδεολογία από την Ιστορία και το ιστορικό γίγνεσθαι. Ακόμα καλύτερα να αποσύρουμε την Ιστορία. Άλλωστε ήδη το έκανε ο Francis Fukuyama, το 1992 όταν κήρυξε μονομερώς «Το τέλος της ιστορίας». Στο ίδιο άρθρο ο Βαρουφάκης γράφει: «Χρειάζεται μια μορφή ηρωισμού και αυταπάρνησης για να παραδεχθεί ακόμα κι ένας τεχνοκράτης ότι η κοσμοθεωρία του ήταν λανθασμένη». Όπα! Ο τεχνοκράτης έχει κοσμοθεωρία αλλά αυτή δεν έχει ιδεολογικό υπόβαθρο. Είναι «εν κενώ».

Καλό το παραμύθι αλλά δεν έχει δράκους. Δεν υπάρχει πολιτική χωρίς ιδεολογικό χαρακτήρα. Φυσιολογικό αφού διαχρονικά η πολιτική εξέφραζε διαφορετικά συμφέροντα, επιδιώξεις και ενδιαφέροντα. Ανεξάρτητα αν τα τελευταία 15 χρόνια ο ιδεολογικός χαρακτήρας της πολιτικής στην εκφορά του στον δημόσιο διάλογο έχει μειωθεί. Κι αυτό γιατί συμμορφώθηκε με τις επιταγές των ΜΜΕ και της επικοινωνίας με επακόλουθο να έχει μειωθεί η ιδεολογική «συνιστώσα» της πολιτικής και να έχει αυξηθεί η επικοινωνιακή. Κλείνω την παρένθεση και επανέρχομαι στο θέμα μας.]

Ενώ λοιπόν στην αριστερά αποδέχονται την αναγκαιότητα σύνθεσης των απόψεων, δεν έχουν και δεν αναπτύσσουν τέτοιες ικανότητες. Ένα σημαντικό τμήμα της προτιμά τον εύκολο δρόμο. Δηλαδή, την αναζήτηση και προβολή των διαφορών που είναι πολύ πιο εύκολη υπόθεση από τις κοινές θέσεις και δράσεις. Για την ανάδειξη μιας διαφοράς αρκεί μια κριτική στάση. Σιγά το δύσκολο. Πανεύκολο είναι, ειδικά όταν μιλάμε για την αριστερά.

Το δύσκολο είναι η έκφραση κοινής θέσης. Γι’ αυτήν απαιτούνται δημιουργικές συνθετικές προτάσεις και μεγάλες προσπάθειες και αυτό είναι δύσκολο. Η τελευταία αποχώρηση μελών και στελεχών από το ΣΥΡΙΖΑ και η ίδρυση του κόμματος της ΛΑΕ, απέδειξε για άλλη μια φορά τα παραπάνω. Απομονώθηκε το μνημόνιο έγινε σημαία και ιδρύθηκε το κόμμα της ΛΑΕ.[3] Με την ΛΑΕ έχουμε επανάληψη παθογενειών του παρελθόντος.

Σε κρίσιμες περιόδους, στα 100 χρόνια ύπαρξης της αριστεράς, ανακαλύπτονταν χαφιέδες, πράκτορες και όργανα του ταξικού εχθρού. Κάτι ανάλογο έχουμε και σήμερα. Η ΛΑΕ στον «εναπομείναν»(sic) ΣΥΡΙΖΑ βλέπει συνθηκολόγηση ή και απορρόφηση από το σύστημα. Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως δεν είναι ο Τσίπρας και τα 10 ή 100 πρόσωπα του Μαξίμου. Είναι 30.000 μέλη και στελέχη. Όλοι αυτοί δεν κατάλαβαν ή ισχύει και για αυτούς το ίδιο;

Αν όντως συνέβαινε κάτι τέτοιο θα είχε ιστορικές διαστάσεις. Φυσικά δεν συμβαίνει και οι λόγοι που προβάλλεται ως δεδομένο είναι υπαρξιακοί. Άλλωστε το ΚΚΕ είναι ο πρώτος διδάξας. Η ΛΑΕ απλώς το μιμείται. Ξέρει πως δεν μπορεί να μακροημερεύσει με σημαία το μνημονίο. Μα, θα πει κάποιος, το μνημόνιο είναι μπήξε και δείξε. Δεν είναι μια απλή διαφορά. Σύμφωνοι, κι όλο το κακό συναπάντημα προσθέτω εγώ.

Όμως σε καμιά περίπτωση δεν είναι το σύνολο των κοντοπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων πολιτικών επιλογών. Προφανώς και τις επηρεάζει (ειδικά τις κοντοπρόθεσμες) αλλά δεν αναιρεί τις ιδεολογικές αφετηρίες και κατ’ επέκταση τις μέσο και μακροπρόθεσμες στοχεύσεις. Τι μένει λοιπόν; Να αμφισβητηθεί η αριστερή ιδεολογία με πυροτεχνήματα για «αριστερή χούντα», για «ριψάσπιδες», «προδότες» κ.λπ. Καμία πρωτοτυπία. Το ΚΚΕ τα λέει χρόνια για όλους, και πλέον και για τη ΛΑΕ.

Κλείνω το ζήτημα της σύνθεσης απόψεων με την απλή αναλογική. Υπάρχει κόμμα της αριστεράς που να μην θέλει την απλή αναλογική; Όχι βέβαια. Έστω ότι οι πρόσφατες εκλογές γινόντουσαν με απλή αναλογική. Κατανομή εδρών: ΣΥΡΙΖΑ 106, ΚΚΕ 17, ΛΑΕ 9, ΑΝΤΑΡΣΥΑ 3, ΕΠΑΜ 2 κ.λπ. Η ΛΑΕ δεν γουστάρει το ΣΥΡΙΖΑ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν γουστάρει την ΛΑΕ, το ΚΚΕ δεν γουστάρει κανέναν. Μύλος. Ο καθείς με την ιδεολογική του παρθενία και το μαγαζάκι του φτάνει να είναι ευάερο και ευήλιο.

Ας αναρωτηθούν όλοι, και κυρίως οι ψηφοφόροι τους, αν υπάρχει σοβαρότητα. Μήπως τελικά δεν θέλουν την ανάληψη κυβερνητικών ευθυνών; Τουλάχιστον μέχρι να ωριμάσει ο κόσμος που δεν αντιλαμβάνεται τις αλήθειες του Κουτσούμπα, του Λαφαζάνη, του Αλαβάνου και λοιπών αρχηγών. Αντίθετα παρασύρεται από το λαοπλάνο Τσίπρα και την ομάδα του Μαξίμου. Δυστυχώς, οι ηγεσίες μετρούν το ανάστημα των κομμάτων τους στην πρωινή σκιά. Πιστεύουν πως εκπροσωπούν τον ελληνικό λαό, ή έστω κάποιο σημαντικό τμήμα του. Την ίδια στιγμή οι αρχηγοί δεν μπορούν να βρουν κοινό παρανομαστή ούτε σε 10 ζήτημα από τα εκατοντάδες που ταλανίζουν τη χώρα.

Ο καθένας πιστεύει πως κατέχει την απόλυτη αλήθεια, ίσως και το αλάθητο του Πάπα. Αυτό που λέω λοιπόν είναι πως η έλλειψη κουλτούρας συμμαχιών (τονίζω ξανά με κοινή ιδεολογική αφετηρία), είναι τόσο παλιά όσο και η ιστορία του πολιτικού συστήματος της πατρίδας μας. Το ερώτημα λοιπόν είναι απελπιστικά απλό. Αν οι αρχηγοί και τα μέλη των κομμάτων τους δεν μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους, αν η σύνθεση απόψεων τούς είναι άγνωστη έννοια, πως ως βουλευτές θα «αντιπροσωπεύσουν το έθνος» όπως ορίζει το Σύνταγμα;
Να μπουν στη Βουλή να εκφράσουν τι και να αντιπροσωπεύσουν ποιους; Είμαστε μικρή χώρα, όλοι γνωριζόμαστε και όλοι ξέρουμε πόσο γοητευόμαστε, ως λαός, από τα αρχηγιλίκια και τα προεδριλίκια, και πόσο δύσκολο είναι να συνθέσουμε απόψεις ακόμα και σε πολύ αυτονόητα ζητήματα. Πιστεύω πως είναι καιρός να συνειδητοποιήσουν όλοι ότι τα κόμματα υπηρετούν τη δημοκρατία και όχι η δημοκρατία τα κόμματα.[4] Άλλο πράγμα κάποιο κίνημα ή κάποια κίνηση και άλλο το συγκροτημένο πολιτικό κόμμα που διεκδικεί ρόλο στα πολιτικά πράγματα και παρουσία στη Βουλή.

(Β). Κηδεμονία. Υπάρχει αριστερό (κι όχι μόνο) κόμμα που να μην θέλει και να μην επιδιώκει ηγεμονία, κοινωνική, πολιτική, ιδεολογική και ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ; Προφανώς όχι. Η ηγεμονία όμως απαιτεί εξ ορισμού συμμάχους. Χωρίς αυτούς σε ποιους θα ηγεμονεύσει ένα κόμμα; Μήπως στον εαυτό του; Ηγεμονία λοιπόν σημαίνει πως υπάρχουν τρίτοι, υπάρχουν σύμμαχοι. Να τονίσω πως η ηγεμονία δεν κερδίζεται μόνο με αριθμητικά μεγέθη, χωρίς φυσικά να τα υποτιμώ. Κερδίζεται με δημιουργική σκέψη, με διάλογο και δημοκρατία.

Αυτονόητα ζητήματα. (1) Η συμμαχία έχει σκοπό να αυξήσει την ισχύ του συμμαχικού μπλοκ προς επίτευξη ενός κοινού στόχου. (2) Ο στόχος μπορεί να αφορά ένα συγκεκριμένο ζήτημα ή ζητήματα, μπορεί να είναι μεσοπρόθεσμος ή μακροπρόθεσμος. (3) Σύμμαχος μπορεί να είναι ένα πρόσωπο, μια ομάδα ή ένα μεγαλύτερο σύνολο και φυσικά ένα άλλο κόμμα. (4) Ο σύμμαχος μπορεί να προδώσει, μπορεί να εγκαταλείψει, μπορεί να μείνει πιστός και αύριο να σμίξουν τα χνώτα των συμμάχων. (5) Ο Σύμμαχος δεν έχει ακριβώς τα ίδια ιδεολογικά και πολιτικά πιστεύω. Δεν είναι δηλαδή κάποιος που αποδέχεται ΟΛΑ αυτά που ένα κόμμα στα κείμενά του καταγράφει. (6) Κάθε συμμαχία έχει ως κανόνα την αύξηση της ισχύος των συμμάχων ή έστω του ενός εξ αυτών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο άλλος συμμαχεί για να παίξει το ρόλο του νεροκουβαλητή.

Κοντολογίς, η συμμαχία είναι πρακτικό ζήτημα που όμως έχει και ιδεολογικό χαρακτήρα. Όποιος έχει εμπιστοσύνη στις ιδέες και απόψεις του, δεν φοβάται μην τυχόν και μολυνθεί από μια συμμαχία. Αντίθετα, βρίσκει πρόσφορο έδαφος για την επιβολή τους. Ήτοι για να αποκτήσει κηδεμονία. Πολιτική και ιδεολογική. Π.χ. οι της ΛΑΕ θα είχαν καλύτερα και μεγαλύτερα περιθώρια (και πιθανότητες) να κηδεμονεύσουν οι απόψεις τους, εντός του ΣΥΡΙΖΑ ή εκτός; Οι ίδιοι βέβαια θεωρούν εκτός. Την πρώτη απόδειξη του λάθους τους την πήραν στις εκλογές. Όχι μόνο ή κυρίως με το εκλογικό ποσοστό, αλλά με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Μια ματιά στις περισσότερο πληγείσες, λόγω του μνημονίου, περιοχές (γειτονιές) και στρώματα αλλά και στους νέους το αποδεικνύει.

(Γ) Εθνικό συμφέρον. Στην αριστερά ακόμα και σήμερα δεν έχει γίνει κατανοητό ότι οι Διεθνείς σχέσεις είναι προ πολλού αυτοτελής επιστήμη. Δεν υπάγεται ούτε στα ανθρώπινα δικαιώματα (ΝΑΙ, χρειάζονται αυτά και παλεύουμε γι’ αυτά) ούτε στην Ιστορία. Στις Διεθνείς σχέσεις δεν υπάρχει σχολή Μαρξιστική, Γκραμσιανική, ρεαλιστική, νεορεαλιστική, φιλελεύθερη, νεοφιλελεύθερη κλπ, που να μην εμπεριέχει το συμφέρον. Εθνικό συμφέρον.[5]

Η Ιστορία δεν το έχει ή μας διδάσκει, και σωστά μας διδάσκει, πως πρέπει να το καταπολεμάμε. Δεν το έχουν οι θεωρίες για τα ανθρώπινα, κοινωνικά, εργατικά και άλλα δικαιώματα και σωστά δεν το έχουν. Όταν όμως κάνεις σχέσεις, συμφωνίες κ.λπ. με άλλα κράτη, ομάδες κρατών ή οργανισμούς, κοντολογίς διεθνείς σχέσεις και εξωτερική πολιτική, είσαι κράτος και όχι κίνημα.

Έχεις εθνικά συμφέροντα και πρέπει να καταλήξεις, να πάρεις αποφάσεις. Σ’ αυτές πιθανόν να χρειαστεί να κάνεις συμβιβασμούς που να αποκλίνουν από τα ιδεολογικά και πολιτικά σου πιστεύω. Αυτό δεν σημαίνει να συμβιβαστείς. Άλλο κάνω έναν συμβιβασμό, άλλο συμβιβάζομαι. Άλλο κάνω έναν τακτικό ελιγμό, άλλο εγκαταλείπω. Κι αυτό γιατί εκπροσωπείς έναν ολόκληρο λαό και όχι το κόμμα σου που πρέπει να βάλεις σε δεύτερη μοίρα. Συμπερασματικά, το εθνικό συμφέρον δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι υλικό της κομματικής κουζίνας.

Όλα τα προαναφερθέντα έχουν νόημα μόνο αν ένα κόμμα θέλει να κυβερνήσει. Αν δεν θέλει, κρατάει το ευάερο και ευήλιο μαγαζάκι του και περιμένει να ωριμάσουν οι συνθήκες και ο λαός, να αλλάξουν και οι διεθνείς συσχετισμοί δυνάμεων ώστε να μην έχει απέναντι την ισχύ (οικονομική, πολιτική και στρατιωτική) του παγκόσμιου καπιταλισμού.
Έτσι, δεν θα χρειαστεί συνθέσεις απόψεων και συμμαχίες. Ούτε καν, έστω και πρόσκαιρες, πολιτικές εκπτώσεις. Εν τω μεταξύ, και μέχρι ελεύσεως της δευτέρας παρουσίας, μπορεί άνετα και κυρίως με ασφάλεια να μας εξιστορεί τα πάθη, χθεσινά και μελλούμενα. Αλληλούια!!

* Ο Χρήστος Γιαννίμπας είναι αρθρογράφος και συγγραφέας.

Παραπομπές
[1] Άρθρο (1/10/15): «Προσοχή μη χαθεί το ηθικό πλεονέκτημα».
[2] Άρθρο (5/10/12): «Η εμμονή του κ. Τόμσεν».
[3] Η αναφορά στην ΛΑΕ γίνεται απλώς γιατί αποτελεί το πιο πρόσφατο παράδειγμα. Δεν θα άλλαζε τίποτα αν γινόταν αναφορά π.χ. στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ κ.λπ.
[4] Μια ματιά σε λίγο παλιότερες εκλογές (2007 και 2009). Φίλοι του Ανθρώπου, ΚΚΕ μ-λ, Μ-Λ ΚΚΕ, ΚΟΤΕΣ, Παλαιά Δημοκρατία, Νέο Κόμμα Σωτηρίας Χριστιανική Δημοκρατία, ΧΑΡΙΖΩ ΟΙΚΟΠΕΔΑ ΧΑΡΙΖΩ ΧΡΕΗ, Παναγροτικό Εργατικό Κίνημα Ελλάδος (ΠΑΕΚΕ) κ.λπ. Όλοι αυτοί οι συνδυασμοί συμμετείχαν στις εκλογές. Ας το «χοντρύνω» λίγο. Κουμμουνιστική Αναγέννηση, Κουμμουνιστική Αναδιάρθρωση, Οικολόγοι Κίτρινοι, Οικολόγοι Κόκκινοι, Κόμμα Ελλήνων Ψαράδων, Κόμμα Πανίδας, Κόμμα Χλωρίδας, Κόμμα Σωτηρίας της Φώκιας. Επειδή αντιληφθήκατε πού το πάω, η πολιτεία κάτι πρέπει να κάνει με το καλαμπούρι των «κομμάτων», το βίτσιο ή την τρέλα των οποιωνδήποτε.
Δείτε αποτελέσματα από τις εκλογικές αναμετρήσεις 2007 και 2009. Η «Δημοκρατική Παγκόσμιος Ελλάς» του Στέργιου Κρικέλη πήρε δέκα (10) ψήφους, η «Περιφερειακή Αστική Ανάπτυξη» του Ν. Κολίτση πήρε πέντε (5) ψήφους το 2007 και οκτώ (8) το 2009, οι «Φίλοι του Ανθρώπου» του Κ. Σταμούλη πήρε οκτώ (8), η «Παλαιά Δημοκρατία» του Αθ. Δασκαλόπουλου πήρε πέντε (5) ψήφους και το «Νέο Κόμμα Σωτηρίας Χριστιανική Δημοκρατία» του Αλκιβιάδη Στοΐλη πήρε μία (1) ψήφο. Ξανά, ΜΙΑ ψήφο!!
Πληρώσαμε την εκτύπωση τουλάχιστον 10 εκατ. ψηφοδελτίων και εκατοντάδες ανθρωποώρες (από τους δικαστές του Αρείου Πάγου μέχρι τον «τελευταίο» υπάλληλο) για να «μετρηθούν» οι ΚΟΤΕΣ και να βρεθούν 1355. Κι άλλα 10 εκατ. ψηφοδέλτια για να «μετρηθούν» οι της Οργάνωσης Ανασυγκρότησης του ΚΚΕ (ΟΑΚΚΕ) και να βρεθούν 1652. Κι άλλα τόσα για .., κι άλλα τόσα για … Κι άλλα πόσα για να πάρει ο Αλκιβιάδης Στοΐλης την ψήφο του, αν ή μία που πήρε είναι δική του, αφού ούτε οι υποψήφιοι του συνδυασμού του δεν τον ψήφισαν. Ε όχι. Τα κόμματα, οι εκλογές και τα χρήματα των φορολογουμένων δεν είναι για καλαμπούρι και χαβαλέ. Φυσικά έχουμε δημοκρατία και ο κάθε συνδυασμός δικαιούται να διεκδικεί την ψήφο μας. Όχι όμως χωρίς προϋποθέσεις
[5] Αποφεύγω την παράθεση συγκεκριμένων παραδειγμάτων, ειδικά του προηγούμενου αιώνα, και λόγω χώρου αλλά και γιατί θα στεναχωρήσω πολλούς.