από τον/την olympiada
Τις τελευταίες ημέρες υπάρχει μια μεγάλη ροή ειδήσεων σχετικά με τράπεζες, εξαγορές, αγοραπωλησίες δανείων και διάφορά άλλα με περίεργα ονόματα και ακαταλαβίστικες ορολογίες. Όλα αυτά ούτε γίνονται κατανοητά από το μέσο πολίτη αλλά ούτε και τυγχάνουν της αντίστοιχης προβολής και ανάλυσης από τα ΜΜΕ, συμπολιτευόμενα ή μη. Σκοπός μου είναι με όσο το δυνατό πιο κατανοητή γλώσσα να εκθέσω την άποψή μου σε σχέση με αυτό που εκτυλίσσεται στο χώρο και που κατά τη γνώμη μου έχει άμεση σχέση και την ίδια σπουδαιότητα με τα διάφορα μέτρα (δημοσιονομικά, θεσμικά, μεταρρυθμιστικά κτλ) που λαμβάνει το επίσημο κράτος και που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας.
Με πολύ απλά λόγια, πριν από ένα χρόνο περίπου η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) και κυρίως ο διοικητής της Γ. Προβόπουλος, σε άμεση συνεννόηση με την Τρόικα και τις ευλογίες της
τότε κυβέρνησης Παπαδήμου αποφάσισε ότι μόνο 4 ελληνικές τράπεζες θα ετύγχαναν της στήριξης του κράτους προκειμένου να ξεπεράσουν τα άμεσα και τεράστια προβλήματα επιβίωσης που αντιμετώπιζαν. Αυτές οι τράπεζες ονομάστηκαν “συστημικές” και ήταν οι Εθνική, Eurobank, Άλφα και Πειραιώς. Τα κριτήρια που εφαρμόσθηκαν σε αυτή την απόφαση δεν έχουν γίνει γνωστά λόγω των υπερεξουσιών που έχουν δοθεί με νομοθετική ρύθμιση από το κράτος στον κεντρικό τραπεζίτη Προβόπουλο. Οι κακές γλώσσες λένε ότι έγινε πραγματική μάχη να μπει στο κλαμπ των 4 η Πειραιώς και να εξαιρεθεί το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Υπενθυμίζεται ότι πριν αναλάβει ο Προβόπουλος τις τύχες της ΤτΕ ήταν το νο 2 της Πειραιώς από την οποία όταν αποχώρησε έλαβε “πακέτο” 4 εκατομμυρίων ευρώ. Επίσης υπενθυμίζεται ότι ο Πανταλάκης, τελευταίος διοικητής της Αγροτικής πριν αυτή χαριστεί με συνοπτικές διαδικασίες από την ΤτΕ στην Πειραιώς, ήταν επίσης μεγαλοστέλεχος της τελευταίας και σύμφωνα με ισχυρισμούς του, οι νόμιμα δηλωμένες και φορολογημένες αποδοχές του από τη θητεία του στην Πειραιώς του επέτρεψαν να στείλει εκτός Ελλάδος το ποσό των 10 (δέκα) και πλέον εκατομμυρίων ευρώ πριν 1-2 χρόνια για κάποια επένδυση.
Αυτές λοιπόν οι τράπεζες έχει αποφασιστεί να επιχορηγηθούν (ανακεφαλαιοποιηθούν) από το κράτος με το ποσό των 50 δις ευρώ από χρήματα τα οποία αυτό δανείστηκε μέσω των μνημονίων. Το ποσό αυτό θα καλύψει της ζημιές που έγραψαν οι τράπεζες τόσο από τα λεγόμενα “κόκκινα δάνεια” όσο και από το “κούρεμα” των Ομολόγων Ελληνικού Δημοσίου που είχαν στο χαρτοφυλάκιό τους. Αυτά τα κεφάλαια είναι απαραίτητα προκειμένου να εξακολουθήσουν να έχουν άδεια λειτουργίας, βάσει διεθνών και εγχώριων κανονισμών. Το βασικό επιχείρημα από την πλευρά του κράτους είναι ότι σε περίπτωση που δεν θα γίνονταν η ανακεφαλαιοποίηση θα κινδύνευαν οι καταθέσεις των πολιτών. Είναι επαρκώς αναδεδειγμένο το γεγονός ότι αντί οι χρεοκοπημένες (κατ’ ουσία και τυπικά) τράπεζες να κρατικοποιηθούν άμεσα και οι διοικήσεις τους να κληθούν από τη δικαιοσύνη να λογοδοτήσουν επειδή έφεραν σε κίνδυνό όχι τα κεφάλαια των μετόχων τους αλλά αυτά των καταθετών, Τρόικα, ΤτΕ και κράτος αποφάσισαν ότι θα πρέπει πάση θυσία να παραμείνουν ιδιωτικές. Και ο μόνος όρος που τέθηκε από την Τρόικα είναι η συμμετοχή με ποσοστό 10% των ιδιωτών μετόχων στη διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης.
Ο πόλεμος στον τραπεζικό κλάδο έχει αυτή τη στιγμή δυο βασικά μέτωπα. Ενώ στο παρελθόν οι τράπεζες ανταγωνίζονταν στην απόσπαση μεριδίων από την πίτα των καταθέσεων και από το σύνολο των χορηγήσεων, σήμερα τις ενδιαφέρει κατ’ αρχάς η διατήρηση του ιδιωτικού τους χαρακτήρα και στη συνέχεια η επίλυση του ακόμα μεγαλύτερου προβλήματος, αυτού της ρευστότητας.
Στο πρώτο μέτωπο πρέπει να παραδεχτούμε ότι η Άλφα και η Πειραιώς τα πάνε καλύτερα από το ενιαίο σχήμα Εθνικής – Eurobank. Υπενθυμίζεται ότι η Εθνική ελέγχει το 85% της Eurobank και η πλήρης συγχώνευση είναι απλά ένα τεχνικό ζήτημα. Επίσης η Άλφα έχει αποκτήσει από την Credit Agricole την Εμπορική. H Πειραιώς ελέγχει την Αγροτική και τη Γενική ενώ όπου να ‘ναι αποκτά επίσημα και τη Millenium. Αυτές οι κινήσεις ίσως να μην λένε πολλά στο ευρύ κοινό αλλά είναι στρατηγικής σημασίας για τους 3 πλέον παίκτες. Ας δούμε τι επιτυγχάνουν κατ’ αρχάς η Άλφα και η Πειραιώς με αυτές τις κινήσεις. Υπενθυμίζω ότι το ζητούμενο δεν είναι ούτε το μερίδιο αγοράς (τουλάχιστον όχι στην παρούσα φάση) ούτε η επιβλητική παρουσία ευρέων δικτύων καταστημάτων και ΑΤΜ.
Η Άλφα αποκτά την Εμπορική πλήρως ανακεφαλαιοποιημένη από την έως πρόσφατα μητρική της, το γαλλικό τραπεζικό γίγαντα Credit Agricole. Πρακτικά οι γάλλοι αποχωρούν από την ελληνική αγορά που μόνο προβλήματα τους προξένησε όλα αυτά τα χρόνια. Για να ξεφορτωθούν στην κυριολεξία το βαρίδι της Εμπορικής πληρώνουν άμεσα πάνω από 2 δις ευρώ ως κόστος ανακεφαλαιοποίησης . Επίσης επειδή θα συμμετέχουν με ένα ποσοστό 5-6% στο νέο ενοποιημένο σχήμα, έχουν δεσμευτεί ότι ως ιδιώτες μέτοχοι θα βάλουν το ποσό που τους αναλογεί κατά τη διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης με τα χρήματα του ελληνικού δημοσίου από το πακέτο των 50 δις. Με απλά ελληνικά οι καλαματιανοί της παρέας του Κωστόπουλου (οι συνειρμοί δικοί σας) εξασφαλίζουν κάτι παραπάνω από τα μισά κεφάλαια που έχει βάλει ως όρο η Τρόικα ότι απαιτούνται για να παραμείνει η Άλφα ιδιωτική. Οι γάλλοι με μάλλον μικρό τίμημα για τα μεγέθη τους απεμπλέκονται από το βάλτο της Ελλάδος και γλυτώνουν την όποια φθορά, αρνητική δημοσιότητα κτλ συνεπάγεται το κλείσιμο μιας θυγατρικής, οι σχετικές απολύσεις προσωπικού, οι αναγκαστικές εκτελέσεις (κατασχέσεις, πλειστηριασμοί κτλ) σχετικά με δάνεια υπό εκκαθάριση κοκ.
Η Πειραιώς βαδίζει στον ίδιο περίπου δρόμο και έχει πετύχει ανάλογες συμφωνίες με τους γάλλους ιδιοκτήτες της Γενικής και τους πορτογάλους της Millenium. Τα μεγέθη συμμετοχής των γάλλων και των πορτογάλων στην απαραίτητη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (ΑΜΚ) προκειμένου το νέο σχήμα να μείνει ιδιωτικό είναι ανάλογα με αυτά της περίπτωσης της Άλφα. Οι Πειραιώτες ήδη πανηγυρίζουν και διαδίδουν ότι δεν έχουν αναλάβει καμία δέσμευση για το προσωπικό των δυο αποκτώμενων τραπεζών και ειδικά για τη Millenium είναι θέμα χρόνου να εξαφανιστεί από το χάρτη. Για τη Γενική η διαδικασία θα είναι μάλλον πιο αργή και μάλλον έχει να κάνει με τη δέσμευση που έχουν αναλάβει οι γάλλοι της Societe Generale ότι θα εξακολουθήσουν να παρέχουν για κάποιο χρονικό διάστημα τη ρευστότητα που παρείχαν έως τώρα στη Γενική με τη μορφή ενδοομιλικού δανεισμού (δηλ. η μητρική παρείχε στη θυγατρική από τις πλεονάζουσες καταθέσεις της κεφάλαια προκειμένου η τελευταία να χορηγεί δάνεια στην ελληνική αγορά).
Για την Εθνική τα πράγματα δεν είναι το ίδιο καλά. Οι δυο βασικοί μέτοχοι της Eurobank, οι οικογένειες Λάτση και Εφραίμογλου (βλέπε Vivodi και Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού) είτε δεν επιθυμούν είτε δεν είναι σε θέση να συμμετέχουν στην ΑΜΚ που θα εξασφάλιζε τον ιδιωτικό χαρακτήρα του σχήματος. Οι μέτοχοι της Εθνικής ήταν κυρίως το ελληνικό δημόσιο με λίγο περισσότερο από το 20%, η ελληνική εκκλησία, κάποια ξένα και εγχώρια αμοιβαία κεφάλαια και διάφοροι ιδιώτες με μικρότερα η μεγαλύτερα ποσοστά. Είναι υπό αμφισβήτηση το πόσο εύκολα θα συγκεντρωθούν τα απαραίτητα κεφάλαια και ίσως τελικά υπάρξει η έκπληξη και το σχήμα κρατικοποιηθεί σε πρώτη φάση.
Στα πλαίσια αυτά το μέτωπο του πολέμου που αφορά τον ιδιωτικό χαρακτήρα των συστημικών τραπεζών είναι θερμό. Η συμφωνία με την Τρόικα όρισε ως χρονικό σημείο ολοκλήρωσης της ανακεφαλαιοποίησης το τέλος Απριλίου του τρέχοντος έτους. Είναι βέβαιο ότι καμιά από τις 3 πλέον συστημικές τράπεζες δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσει τη διαδικασία με τρόπο που θα εξασφάλιζε την εκπλήρωση των όρων της Τρόικας και άρα τον ιδιωτικό τους χαρακτήρα. Προσωπικά έχω τεράστια περιέργεια ως προς το τι θα ακολουθήσει. Η Τρόικα πριν λίγες ημέρες έστειλε επιστολές που υπενθύμιζαν τη συμφωνία. Από την πλευρά των 3 υπάρχουν πιέσεις προς την ΤτΕ να “βάλει πλάτες” για μετατόπιση της διορίας για μετά το καλοκαίρι. Όπως και να έχει σύντομα θα ξέρουμε.
Το δεύτερο μέτωπο, αυτό της ρευστότητας, είναι ακόμα πιο θερμό αλλά δεν έχει την αμεσότητα του πρώτου μετώπου, όσον αφορά στο χρόνο ολοκλήρωσης κάποιων συγκεκριμένων ενεργειών. Παρ’ όλα αυτά οι κινήσεις από την πλευρά των τραπεζιτών είναι συνεχείς και κατά τη γνώμη μου αγγίζουν πολύ περισσότερο την καθημερινότητα των ελληνικών νοικοκυριών. Πολύ σύντομα εξηγώ τα βασικά σημεία του προβλήματος ρευστότητας. Την προηγούμενη δεκαετία εν μέσω πλεονάζουσας προσφοράς κεφαλαίων σε διεθνές επίπεδο (βλ. χρηματοπιστωτική φούσκα), λόγω ευρωζώνης αλλά κυρίως λόγω άγνοιας κινδύνου και απληστίας, οι ελληνικές τράπεζες εγκατέλειψαν το χρυσό κανόνα ρευστότητας των προηγούμενων ετών. Αυτός έλεγε ότι για κάθε 100 δραχμές καταθέσεων μια τράπεζα έπρεπε να χορηγεί δάνεια 85-90 δραχμές. Ήτοι η σχέση χορηγήσεων προς καταθέσεις να είναι περίπου στο 85%. Λίγο πριν το τέλος του 2008 ο μέσος όρος της σχέσης αυτής στην ελληνική αγορά ήταν στο 150%. Δηλαδή με απλά πάλι ελληνικά, κάποιες ξένες τράπεζες είχαν δανείσει από τα καταθετικά τους πλεονάσματα τις εγχώριες τράπεζες οι οποίες με τη σειρά τους δάνεισαν την ελληνική οικονομία. Επειδή το σύνολο των δανείων της τελευταίας 10ετίας κάθε άλλο παρά επενδυτικά θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν αυτή η συμπεριφορά συνεισέφερε εξίσου στο ελληνικό πρόβλημα με αυτά που έπραττε τα τελευταία 30 χρόνια το σπάταλο και διεφθαρμένο ελληνικό κράτος. Για την οικονομία της ανάλυσης και χωρίς πολλές λεπτομέρειες αναφέρω ότι σήμερα οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες είναι περίπου 165 δις ευρώ ενώ τα δάνεια που έχουν δώσει είναι περίπου 230 δις. Τα παραπάνω από τις καταθέσεις κεφάλαια, επειδή οι πρώτοι δανειστές των εγχωρίων τραπεζών (οι ξένες δηλαδή τράπεζες) με το που ξέσπασε η κρίση τα ζήτησαν πίσω, οι ελληνικές τράπεζες τα χρωστούν πρακτικά στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Η τελευταία τα έχει χορηγήσει με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, ανεβάζοντας ουσιαστικά το χρέος της χώρας κατά αρκετές δεκάδες δις ευρώ.
Τα παραπάνω εξηγούν σε μεγάλο βαθμό τις υψηλές θερμοκρασίες του μετώπου της ρευστότητας. Ήδη το ελληνικό κράτος έχει επωμισθεί 50 δις προκειμένου να βοηθήσει τις τράπεζες να ξεπεράσουν τα προβλήματα με τα επισφαλή στοιχεία του ενεργητικού τους (κουρεμένα ΟΕΔ, σκασμένα δάνεια κτλ). Η επιθυμία της ΕΚΤ θα ήταν φυσικά το ελληνικό κράτος να επωμισθεί άλλα 100 δις, να εξοφλήσει τα χρέη των ελληνικών τραπεζών και για τα επόμενα 150 χρόνια 5-6 γενιές ελλήνων να δουλεύουν για να αποπληρώσουν κρατικά και τραπεζικά χρέη. Αυτό δεν είναι φυσικά εφικτό γιατί το επίσημο χρέος θα ξεπερνούσε κατά πολύ ως ποσοστό του ΑΕΠ το 200% και δεν θα μπορούσε να γίνει η παραμικρή συζήτηση για βιωσιμότητα. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι το επίσημο ή ανεπίσημο του χρέους λίγη σημασία έχει αν τα πιο πάνω είναι πραγματικά καθώς το ουσιαστικό χρέος είναι σε αυτά τα επίπεδα. Συμφωνώ απόλυτα, αλλά υπενθυμίζω το θεώρημα του βατράχου με το βραστό νερό και το πώς η κοινωνία μας έχει δεχτεί σταδιακά εδώ και 3 χρόνια πλήγματα τα οποία πιθανόν δεν θα μπορούσε να δεχτεί με μιας. Επίσης η κατάρρευση της Ελλάδας (χρέος στο +200% σημαίνει άμεση χρεοκοπία) θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στην πρωτίστως ευρωζώνη και πιθανόν να σήμαινε και τη διάλυσή της. Για τους λόγους αυτούς, και σίγουρα μέχρι της γερμανικές εκλογές του φθινοπώρου το πρόβλημα κρύβεται κάτω από το χαλί και κατά την εκτίμησή μου θα εξακολουθήσει να κρύβεται όσο το δυνατό περισσότερο, έως ότου ένα άλλο πρόβλημα πιο σημαντικό (π.χ. η Ιταλία ή η αποχώρηση της Μ. Βρετανίας από την ΕΕ) μπει στο προσκήνιο και κάνει το ελληνικό πρόβλημα να φαντάζει μικρό. Βεβαίως κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει κάποια έκπληξη. Αυτό πάντως που θέλω να τονίσω μετά τα παραπάνω είναι ότι όταν ο Σαμαράς, ο Βενιζέλος ή ο οιοσδήποτε πολιτικός ή δημοσιογράφος βγαίνει και δηλώνει ότι πρέπει οι τράπεζες να βοηθήσουν και να ρίξουν ρευστό στην πραγματική οικονομία ΕΙΤΕ ΕΙΝΑΙ ΑΔΑΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΟΗΤΟΙ ΕΙΤΕ ΨΕΥΔΟΝΤΑΙ ΣΥΝΕΙΔΗΤΑ. Ένα από τα δυο είναι και τίποτε άλλο, τα πράγματα είναι απλά και μετρήσιμα. Οι στόχοι που μπαίνουν από τις διοικήσεις των τραπεζών στα καταστήματα αφορούν στη μείωση των δανειακών υπολοίπων ενώ σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης του Ιανουαρίου του 2012 με τον Ιανουάριο του 2013 ήταν στο -4%. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Ότι έφυγαν από την αγορά περίπου 8 -9 δις ευρώ. Αυτά για τους ευκολόπιστους.
Ας έρθουμε όμως σε πιο πρακτικά θέματα. Έχουν ακουστεί ότι υπάρχουν κάποια distress funds που αγοράζουν ή θέλουν να αγοράσουν από τις ελληνικές τράπεζες τα σκασμένα δάνεια σε συμφέρουσα τιμή και να φροντίσουν αυτά για την είσπραξη των ληξιπροθέσμων απαιτήσεων. Ας δούμε τι ακριβώς σημαίνει αυτό. Μια τράπεζα χορηγεί ένα δάνειο (στεγαστικό, επιχειρηματικό, καταναλωτικό κτλ) και συμφωνεί με τον δανειζόμενο (πιστούχο) για το αν θα λάβει και κάποιες εξασφαλίσεις. Μια απλή εξασφάλιση είναι η προσημείωση υποθήκης σε κάποιο ακίνητο του πιστούχου. Ας πάρουμε μια υπεραπλουστευμένη περίπτωση για να δούμε πως δουλεύει το σχήμα. Ο Α δανείζεται 100.000 ευρώ από την Τράπεζα Β για να αγοράσει ένα διαμέρισμα αξίας 120.000. Η Β ως εξασφάλιση εγγράφει ανάλογη προσημείωση υποθήκης στο χρηματοδοτούμενο ακίνητο. Τα πρώτα 2-3 χρόνια ο Α έχει τη δουλειά του και πληρώνει κανονικά τη δόση του. Μετά έρχεται η κρίση, ο ΓΑΠ, ο Παπαδήμος, η Τρόικα, ο Βενιζέλος, ο Κουβέλης, ο Σαμαράς η ανεργία και η καθυστέρηση. Ποιο είναι το κόλπο; Βάσει διεθνών τραπεζικών κανόνων αν ένα δάνειο μείνει απλήρωτο για 6 μήνες η τράπεζα που το χορήγησε πρέπει να σχηματίσει πρόβλεψη, δηλαδή να αφαιρέσει ένα ποσό από τα κέρδη της (ή να προσθέσει ένα ποσό στις ζημιές της) επειδή το μη εξυπηρετούμενο δάνειο φαίνεται ότι δεν θα πληρωθεί ομαλά και είναι πιθανό η τράπεζα να μην πάρει πίσω το κεφάλαιο που αρχικώς δάνεισε. Εφόσον το δάνειο έχει για κάλυψη κάποιο ακίνητο, η πρόβλεψη αυτή είναι σχετικά μικρή (μπορεί και μηδενική). Όταν όμως τα δάνεια είναι καταναλωτικά ή επιχειρηματικά, πολλές φορές δεν υπάρχουν εξασφαλίσεις. Το ίδιο ισχύει εάν έναντι των δανείων είχαν ληφθεί εξασφαλίσεις τύπου μετοχές ή μεταχρονολογημένες επιταγές πελατείας. Εκεί η πρόβλεψη (και άρα η ζημιά) είναι σχεδόν το σύνολο του ποσού. Τα τελευταία χρόνια οι τράπεζες, έχουν προσπαθήσει με διάφορα λογιστικά τερτίπια να αποκρύψουν το μέγεθος του προβλήματος των “κόκκινων δανείων”. Παρ’ όλα αυτά έχουν αναγκαστεί να εγγράψουν πολλά δις ευρώ προβλέψεις και αντίστοιχες ζημιές. Επίσης είναι βέβαιο ότι οι ανώριμες ελληνικές τράπεζες την εποχή των παχέων αγελάδων δεν φρόντισαν να αναπτύξουν τμήματα ανάκτησης επισφαλών απαιτήσεων παρά μόνο τμήματα μάρκετινγκ και επιθετικών πωλήσεων. Σήμερα λοιπόν, το πρόβλημα είναι ότι ούτε με τη βοήθεια εισπρακτικών εταιρειών δεν μπορούν να πάρουν πίσω τα θαλασσοδάνεια που αφειδώς χορήγησαν την προηγούμενη δεκαετία. Δεν έχουν την υποδομή αλλά ούτε είναι εφικτή η είσπραξη τόσων ληξιπροθέσμων οφειλών χωρίς παρενέργειες τύπου Ισπανίας.
Εμφανίζονται λοιπόν τα distress funds ή κοράκια κατά το ελληνικότερο και κάνουν την εξής πρόταση: ούτως ή άλλως το δάνειο των 10.000 ευρώ του τάδε φουκαρά δεν θα το πάρεις εύκολα πίσω και ούτως ή άλλως το έχεις διαγράψει στην πράξη αφού έχεις σχηματίσει πρόβλεψη για όλο το ποσό. Πάρε 1.500 ζεστά και δώσε μου εμένα όλο το φάκελο με ότι στοιχεία έχεις για πιστούχο και εγγυητές, τα εκκαθαριστικά τους, τα Ε9 με τα χωράφια από τον παππού στο χωριό και άσε με να πάρω εγώ ότι πάρω. Για όποιον αναρωτηθεί αν αυτό είναι νόμιμο, να πω απλά ότι ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΑΝΕΙΑΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ υπάρχει όρος που λέει ότι η τράπεζα μπορεί χωρίς τη συναίνεση του πιστούχου να εκχωρήσει το δάνειο σε τρίτους. Αυτός ο όρος επέτρεψε σε ΟΛΕΣ τις ελληνικές τράπεζες να προχωρήσουν στις λεγόμενες τιτλοποιήσεις απαιτήσεων. Τουτέστιν εξέδιδαν ομόλογα με εξασφάλιση δάνεια χαμηλού ρίσκου, κυρίως στεγαστικά, και ενίσχυαν τη ρευστότητά τους. Αυτό σημαίνει ότι εδώ και αρκετά χρόνια πολλά δάνεια, ΕΝ ΑΓΝΟΙΑ των πιστούχων έχουν ήδη εκχωρηθεί. Φυσικά οι αγοραστές των ομολόγων δεν ήταν επαγγελματίες κοράκια αλλά η εκχώρηση υφίσταται. Μέχρι σήμερα το θέμα των distress funds δεν έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό όμως κατά τη γνώμη μου είναι θέμα χρόνου να γίνει. Για να έχετε μια αίσθηση των μεγεθών, οι προβλέψεις που έχουν γίνει τα τελευταία 3 χρόνια από τις ελληνικές τράπεζες είναι άνω των 10 δις ενώ επίσημα και παρά τα όποια τρυκ, το 25% των δανείων, δηλαδή περισσότερα από 50 δις ευρώ είναι σε καθυστέρηση και άρα υποψήφια για προβλέψεις. Όταν θα αρχίσουν οι μαζικές εξώσεις και οι πλειστηριασμοί (αφού η προστασία της πρώτης κατοικίας φαίνεται να έχει ημερομηνία λήξεως) είμαι περίεργος να δω τη στάση πολιτικών και λοιπών θεσμικών.
Με το θέμα των distress funds οι τράπεζες ελπίζουν να κερδίσουν κάποια ψήγματα ρευστότητας. Από την άλλη – και αυτά είναι πιο ζουμερά νέα – έχει συσταθεί ένα καρτέλ από τις συστημικές τράπεζες. Η συμφωνία κυρίων είναι απλή. Επειδή η προσπάθεια προσέλκυσης καταθέσεων (ή πιο σωστά προσπάθεια διατήρησης αυτών) έχει οδηγήσει τα τελευταία 4 χρόνια αρκετά ψηλά τα επιτόκια των καταθέσεων, στο εξής οι όποιες καταθέσεις φύγουν από κάποια συστημική τράπεζα και καταλήξουν σε κάποια άλλη δεν θα παίρνουν επιτόκιο μεγαλύτερο του 4,75%. Αυτό είναι κάτι που έχει ανακοινωθεί σε όλους τους διευθυντές καταστημάτων όλων των τραπεζών που συμπεριλαμβάνονται στους 3 ομίλους και μάλιστα τους επισημαίνεται ότι μεγαλύτερα επιτόκια μπορούν να δοθούν για ποσά που προέρχονται από τις κυπριακές για παράδειγμα τράπεζες. Ίσως τώρα να γίνονται πιο κατανοητά δημοσιεύματα (πληρωμένα κατά τη γνώμη μου) για πιθανό κούρεμα καταθέσεων στην Κύπρο (η Καθημερινή και ο ΣΚΑΙ που προέβαλαν με ζήλο το θέμα λαμβάνουν μεγάλο μέρος της διαφημιστικής δαπάνης των συστημικών τραπεζών). Σκοπός είναι φυσικά η μείωση του κόστους (δηλαδή των τόκων που πληρώνουν στους καταθέτες) για να μπορέσει λένε να μειωθεί και το κόστος δανεισμού. Ένα είναι σίγουρο. Το πιο μεγάλο μέρος των δανείων έχει επιτόκια συνδεδεμένα με το ευρωπαϊκό επιτόκιο (euribor ή επιτόκιο ΕΚΤ) πλέον ενός σταθερού περιθωρίου. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος των καταθέσεων μπορεί να επηρεάσει μόνο νέες συμφωνίες στις οποίες καθορίζεται εξ αρχής το περιθώριο. Φυσικά ή όποια επαναδιαπραγμάτευση παλαιού δανείου συνοδεύεται συνήθως από αύξηση επιτοκίου, εκτός αν προσφέρονται έξτρα καλύψεις. Και επειδή νέα δάνεια δεν χορηγούνται, η επιχειρηματολογία είναι φαιδρή και μόνο σκοπό έχει την αύξηση των κερδών (ή τον περιορισμό των ζημιών) έστω και μέσω του παράνομου καρτέλ. Απλούστατα οι 3 συστημικοί όμιλοι ελέγχουν περισσότερο από τα 2/3 της αγοράς και είναι σε θέση να κάνουν στην παρούσα φάση τέτοιες συμφωνίες, ενώ έχει εκφραστεί πρόσφατα από τροϊκανό στέλεχος η άποψη επιβολής πλαφόν στα καταθετικά επιτόκια. Με άλλα λόγια αυτοί που κατ’ εξοχήν επικαλούνται τον ανταγωνισμό, την ελεύθερη αγορά και τις αποκρατικοποιήσεις είναι οι πρώτοι που παραβιάζουν αυτές τις αρχές απλά και μόνο επειδή μπορούν να το κάνουν χωρίς να τιμωρηθούν.
Γενικότερα στο μέτωπο της ρευστότητας η Πειραιώς φαίνεται η πιο ευνοημένη. Λόγω της τραπεζικής τρόικας Προβόπουλου – Σάλλα – Πανταλάκη το καλοκαίρι του 2012 απέκτησε την Αγροτική καθαρή από επισφάλειες και με αποτίμηση περιουσιακών στοιχείων που ήδη της επιτρέπει να γράφει υπεραξίες. Επίσης το κράτος με απόφαση της ΤτΕ ΧΑΡΙΣΕ 7,5 δις ευρώ ρευστό για την ολοκλήρωση της απόκτησης. Το θέμα είναι τεχνικό και το έχουν εξηγήσει αρκετοί αναλυτές αλλά η ουσία είναι ότι η Πειραιώς απέκτησε μια καταθετική βάση αποτελούμενη από 15 δις ευρώ τα οποία αφορούσαν κυρίως ταμιευτήρια χαμηλού επιτοκίου και πήρε και 7,5 δις επιπλέον. Επίσης ενισχύεται με περίπου 1 δις από Γαλλία και Πορτογαλία για την ανακεφαλαιοποίηση της Γενικής και της Millenium. ενώ διατηρεί τον ενδοομιλικό δανεισμό από στη Societe Generale.
Η Άλφα δεν τα πάει άσχημα, με περισσότερα των 2 δις ευρώ από την απόκτηση της Εμπορικής. Και πάλι τελευταία και καταϊδρωμένη η Εθνική. Μήλον της έριδος το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο με τη πολύ καλή ρευστότητα. Διακινδυνεύω την πρόβλεψη ότι θα καταλήξει στην Εθνική. Αν και δεν αποκλείεται να πάει και αυτό στην Πειραιώς ολοκληρώνοντας τη σκανδαλώδη μεταχείριση αυτής από το σύστημα.
Γνώμη μου είναι ότι το ρευστοτικό μέτωπο δύσκολα θα κρυώσει. Για να κλείσει ούτε λόγος. Και επειδή έχει δημιουργήσει προβλήματα εξίσου σοβαρά με το δημόσιο δανεισμό νομίζω ότι σύντομα θα το βρούμε μπροστά μας. Αν δεν “κουρευτεί” το χρέος των τραπεζών στην ΕΚΤ είναι θέμα μηνών και επίσημα πλέον το ελληνικό τραπεζικό σύστημα – όπως άλλωστε και το ελληνικό κράτος- να περάσει σε ξένα χέρια.
Καλό μήνα σε όλους.
ΣΚ
Αθήνα 1-3-2013http://stopthecrap.wordpress.com/2013/03/02/%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CE%BD%CF%89%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%80%CE%B5%CE%B6%CF%8E%CE%BD/
Τις τελευταίες ημέρες υπάρχει μια μεγάλη ροή ειδήσεων σχετικά με τράπεζες, εξαγορές, αγοραπωλησίες δανείων και διάφορά άλλα με περίεργα ονόματα και ακαταλαβίστικες ορολογίες. Όλα αυτά ούτε γίνονται κατανοητά από το μέσο πολίτη αλλά ούτε και τυγχάνουν της αντίστοιχης προβολής και ανάλυσης από τα ΜΜΕ, συμπολιτευόμενα ή μη. Σκοπός μου είναι με όσο το δυνατό πιο κατανοητή γλώσσα να εκθέσω την άποψή μου σε σχέση με αυτό που εκτυλίσσεται στο χώρο και που κατά τη γνώμη μου έχει άμεση σχέση και την ίδια σπουδαιότητα με τα διάφορα μέτρα (δημοσιονομικά, θεσμικά, μεταρρυθμιστικά κτλ) που λαμβάνει το επίσημο κράτος και που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας.
Με πολύ απλά λόγια, πριν από ένα χρόνο περίπου η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) και κυρίως ο διοικητής της Γ. Προβόπουλος, σε άμεση συνεννόηση με την Τρόικα και τις ευλογίες της
τότε κυβέρνησης Παπαδήμου αποφάσισε ότι μόνο 4 ελληνικές τράπεζες θα ετύγχαναν της στήριξης του κράτους προκειμένου να ξεπεράσουν τα άμεσα και τεράστια προβλήματα επιβίωσης που αντιμετώπιζαν. Αυτές οι τράπεζες ονομάστηκαν “συστημικές” και ήταν οι Εθνική, Eurobank, Άλφα και Πειραιώς. Τα κριτήρια που εφαρμόσθηκαν σε αυτή την απόφαση δεν έχουν γίνει γνωστά λόγω των υπερεξουσιών που έχουν δοθεί με νομοθετική ρύθμιση από το κράτος στον κεντρικό τραπεζίτη Προβόπουλο. Οι κακές γλώσσες λένε ότι έγινε πραγματική μάχη να μπει στο κλαμπ των 4 η Πειραιώς και να εξαιρεθεί το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Υπενθυμίζεται ότι πριν αναλάβει ο Προβόπουλος τις τύχες της ΤτΕ ήταν το νο 2 της Πειραιώς από την οποία όταν αποχώρησε έλαβε “πακέτο” 4 εκατομμυρίων ευρώ. Επίσης υπενθυμίζεται ότι ο Πανταλάκης, τελευταίος διοικητής της Αγροτικής πριν αυτή χαριστεί με συνοπτικές διαδικασίες από την ΤτΕ στην Πειραιώς, ήταν επίσης μεγαλοστέλεχος της τελευταίας και σύμφωνα με ισχυρισμούς του, οι νόμιμα δηλωμένες και φορολογημένες αποδοχές του από τη θητεία του στην Πειραιώς του επέτρεψαν να στείλει εκτός Ελλάδος το ποσό των 10 (δέκα) και πλέον εκατομμυρίων ευρώ πριν 1-2 χρόνια για κάποια επένδυση.
Αυτές λοιπόν οι τράπεζες έχει αποφασιστεί να επιχορηγηθούν (ανακεφαλαιοποιηθούν) από το κράτος με το ποσό των 50 δις ευρώ από χρήματα τα οποία αυτό δανείστηκε μέσω των μνημονίων. Το ποσό αυτό θα καλύψει της ζημιές που έγραψαν οι τράπεζες τόσο από τα λεγόμενα “κόκκινα δάνεια” όσο και από το “κούρεμα” των Ομολόγων Ελληνικού Δημοσίου που είχαν στο χαρτοφυλάκιό τους. Αυτά τα κεφάλαια είναι απαραίτητα προκειμένου να εξακολουθήσουν να έχουν άδεια λειτουργίας, βάσει διεθνών και εγχώριων κανονισμών. Το βασικό επιχείρημα από την πλευρά του κράτους είναι ότι σε περίπτωση που δεν θα γίνονταν η ανακεφαλαιοποίηση θα κινδύνευαν οι καταθέσεις των πολιτών. Είναι επαρκώς αναδεδειγμένο το γεγονός ότι αντί οι χρεοκοπημένες (κατ’ ουσία και τυπικά) τράπεζες να κρατικοποιηθούν άμεσα και οι διοικήσεις τους να κληθούν από τη δικαιοσύνη να λογοδοτήσουν επειδή έφεραν σε κίνδυνό όχι τα κεφάλαια των μετόχων τους αλλά αυτά των καταθετών, Τρόικα, ΤτΕ και κράτος αποφάσισαν ότι θα πρέπει πάση θυσία να παραμείνουν ιδιωτικές. Και ο μόνος όρος που τέθηκε από την Τρόικα είναι η συμμετοχή με ποσοστό 10% των ιδιωτών μετόχων στη διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης.
Ο πόλεμος στον τραπεζικό κλάδο έχει αυτή τη στιγμή δυο βασικά μέτωπα. Ενώ στο παρελθόν οι τράπεζες ανταγωνίζονταν στην απόσπαση μεριδίων από την πίτα των καταθέσεων και από το σύνολο των χορηγήσεων, σήμερα τις ενδιαφέρει κατ’ αρχάς η διατήρηση του ιδιωτικού τους χαρακτήρα και στη συνέχεια η επίλυση του ακόμα μεγαλύτερου προβλήματος, αυτού της ρευστότητας.
Στο πρώτο μέτωπο πρέπει να παραδεχτούμε ότι η Άλφα και η Πειραιώς τα πάνε καλύτερα από το ενιαίο σχήμα Εθνικής – Eurobank. Υπενθυμίζεται ότι η Εθνική ελέγχει το 85% της Eurobank και η πλήρης συγχώνευση είναι απλά ένα τεχνικό ζήτημα. Επίσης η Άλφα έχει αποκτήσει από την Credit Agricole την Εμπορική. H Πειραιώς ελέγχει την Αγροτική και τη Γενική ενώ όπου να ‘ναι αποκτά επίσημα και τη Millenium. Αυτές οι κινήσεις ίσως να μην λένε πολλά στο ευρύ κοινό αλλά είναι στρατηγικής σημασίας για τους 3 πλέον παίκτες. Ας δούμε τι επιτυγχάνουν κατ’ αρχάς η Άλφα και η Πειραιώς με αυτές τις κινήσεις. Υπενθυμίζω ότι το ζητούμενο δεν είναι ούτε το μερίδιο αγοράς (τουλάχιστον όχι στην παρούσα φάση) ούτε η επιβλητική παρουσία ευρέων δικτύων καταστημάτων και ΑΤΜ.
Η Άλφα αποκτά την Εμπορική πλήρως ανακεφαλαιοποιημένη από την έως πρόσφατα μητρική της, το γαλλικό τραπεζικό γίγαντα Credit Agricole. Πρακτικά οι γάλλοι αποχωρούν από την ελληνική αγορά που μόνο προβλήματα τους προξένησε όλα αυτά τα χρόνια. Για να ξεφορτωθούν στην κυριολεξία το βαρίδι της Εμπορικής πληρώνουν άμεσα πάνω από 2 δις ευρώ ως κόστος ανακεφαλαιοποίησης . Επίσης επειδή θα συμμετέχουν με ένα ποσοστό 5-6% στο νέο ενοποιημένο σχήμα, έχουν δεσμευτεί ότι ως ιδιώτες μέτοχοι θα βάλουν το ποσό που τους αναλογεί κατά τη διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης με τα χρήματα του ελληνικού δημοσίου από το πακέτο των 50 δις. Με απλά ελληνικά οι καλαματιανοί της παρέας του Κωστόπουλου (οι συνειρμοί δικοί σας) εξασφαλίζουν κάτι παραπάνω από τα μισά κεφάλαια που έχει βάλει ως όρο η Τρόικα ότι απαιτούνται για να παραμείνει η Άλφα ιδιωτική. Οι γάλλοι με μάλλον μικρό τίμημα για τα μεγέθη τους απεμπλέκονται από το βάλτο της Ελλάδος και γλυτώνουν την όποια φθορά, αρνητική δημοσιότητα κτλ συνεπάγεται το κλείσιμο μιας θυγατρικής, οι σχετικές απολύσεις προσωπικού, οι αναγκαστικές εκτελέσεις (κατασχέσεις, πλειστηριασμοί κτλ) σχετικά με δάνεια υπό εκκαθάριση κοκ.
Η Πειραιώς βαδίζει στον ίδιο περίπου δρόμο και έχει πετύχει ανάλογες συμφωνίες με τους γάλλους ιδιοκτήτες της Γενικής και τους πορτογάλους της Millenium. Τα μεγέθη συμμετοχής των γάλλων και των πορτογάλων στην απαραίτητη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (ΑΜΚ) προκειμένου το νέο σχήμα να μείνει ιδιωτικό είναι ανάλογα με αυτά της περίπτωσης της Άλφα. Οι Πειραιώτες ήδη πανηγυρίζουν και διαδίδουν ότι δεν έχουν αναλάβει καμία δέσμευση για το προσωπικό των δυο αποκτώμενων τραπεζών και ειδικά για τη Millenium είναι θέμα χρόνου να εξαφανιστεί από το χάρτη. Για τη Γενική η διαδικασία θα είναι μάλλον πιο αργή και μάλλον έχει να κάνει με τη δέσμευση που έχουν αναλάβει οι γάλλοι της Societe Generale ότι θα εξακολουθήσουν να παρέχουν για κάποιο χρονικό διάστημα τη ρευστότητα που παρείχαν έως τώρα στη Γενική με τη μορφή ενδοομιλικού δανεισμού (δηλ. η μητρική παρείχε στη θυγατρική από τις πλεονάζουσες καταθέσεις της κεφάλαια προκειμένου η τελευταία να χορηγεί δάνεια στην ελληνική αγορά).
Για την Εθνική τα πράγματα δεν είναι το ίδιο καλά. Οι δυο βασικοί μέτοχοι της Eurobank, οι οικογένειες Λάτση και Εφραίμογλου (βλέπε Vivodi και Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού) είτε δεν επιθυμούν είτε δεν είναι σε θέση να συμμετέχουν στην ΑΜΚ που θα εξασφάλιζε τον ιδιωτικό χαρακτήρα του σχήματος. Οι μέτοχοι της Εθνικής ήταν κυρίως το ελληνικό δημόσιο με λίγο περισσότερο από το 20%, η ελληνική εκκλησία, κάποια ξένα και εγχώρια αμοιβαία κεφάλαια και διάφοροι ιδιώτες με μικρότερα η μεγαλύτερα ποσοστά. Είναι υπό αμφισβήτηση το πόσο εύκολα θα συγκεντρωθούν τα απαραίτητα κεφάλαια και ίσως τελικά υπάρξει η έκπληξη και το σχήμα κρατικοποιηθεί σε πρώτη φάση.
Στα πλαίσια αυτά το μέτωπο του πολέμου που αφορά τον ιδιωτικό χαρακτήρα των συστημικών τραπεζών είναι θερμό. Η συμφωνία με την Τρόικα όρισε ως χρονικό σημείο ολοκλήρωσης της ανακεφαλαιοποίησης το τέλος Απριλίου του τρέχοντος έτους. Είναι βέβαιο ότι καμιά από τις 3 πλέον συστημικές τράπεζες δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσει τη διαδικασία με τρόπο που θα εξασφάλιζε την εκπλήρωση των όρων της Τρόικας και άρα τον ιδιωτικό τους χαρακτήρα. Προσωπικά έχω τεράστια περιέργεια ως προς το τι θα ακολουθήσει. Η Τρόικα πριν λίγες ημέρες έστειλε επιστολές που υπενθύμιζαν τη συμφωνία. Από την πλευρά των 3 υπάρχουν πιέσεις προς την ΤτΕ να “βάλει πλάτες” για μετατόπιση της διορίας για μετά το καλοκαίρι. Όπως και να έχει σύντομα θα ξέρουμε.
Το δεύτερο μέτωπο, αυτό της ρευστότητας, είναι ακόμα πιο θερμό αλλά δεν έχει την αμεσότητα του πρώτου μετώπου, όσον αφορά στο χρόνο ολοκλήρωσης κάποιων συγκεκριμένων ενεργειών. Παρ’ όλα αυτά οι κινήσεις από την πλευρά των τραπεζιτών είναι συνεχείς και κατά τη γνώμη μου αγγίζουν πολύ περισσότερο την καθημερινότητα των ελληνικών νοικοκυριών. Πολύ σύντομα εξηγώ τα βασικά σημεία του προβλήματος ρευστότητας. Την προηγούμενη δεκαετία εν μέσω πλεονάζουσας προσφοράς κεφαλαίων σε διεθνές επίπεδο (βλ. χρηματοπιστωτική φούσκα), λόγω ευρωζώνης αλλά κυρίως λόγω άγνοιας κινδύνου και απληστίας, οι ελληνικές τράπεζες εγκατέλειψαν το χρυσό κανόνα ρευστότητας των προηγούμενων ετών. Αυτός έλεγε ότι για κάθε 100 δραχμές καταθέσεων μια τράπεζα έπρεπε να χορηγεί δάνεια 85-90 δραχμές. Ήτοι η σχέση χορηγήσεων προς καταθέσεις να είναι περίπου στο 85%. Λίγο πριν το τέλος του 2008 ο μέσος όρος της σχέσης αυτής στην ελληνική αγορά ήταν στο 150%. Δηλαδή με απλά πάλι ελληνικά, κάποιες ξένες τράπεζες είχαν δανείσει από τα καταθετικά τους πλεονάσματα τις εγχώριες τράπεζες οι οποίες με τη σειρά τους δάνεισαν την ελληνική οικονομία. Επειδή το σύνολο των δανείων της τελευταίας 10ετίας κάθε άλλο παρά επενδυτικά θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν αυτή η συμπεριφορά συνεισέφερε εξίσου στο ελληνικό πρόβλημα με αυτά που έπραττε τα τελευταία 30 χρόνια το σπάταλο και διεφθαρμένο ελληνικό κράτος. Για την οικονομία της ανάλυσης και χωρίς πολλές λεπτομέρειες αναφέρω ότι σήμερα οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες είναι περίπου 165 δις ευρώ ενώ τα δάνεια που έχουν δώσει είναι περίπου 230 δις. Τα παραπάνω από τις καταθέσεις κεφάλαια, επειδή οι πρώτοι δανειστές των εγχωρίων τραπεζών (οι ξένες δηλαδή τράπεζες) με το που ξέσπασε η κρίση τα ζήτησαν πίσω, οι ελληνικές τράπεζες τα χρωστούν πρακτικά στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Η τελευταία τα έχει χορηγήσει με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, ανεβάζοντας ουσιαστικά το χρέος της χώρας κατά αρκετές δεκάδες δις ευρώ.
Τα παραπάνω εξηγούν σε μεγάλο βαθμό τις υψηλές θερμοκρασίες του μετώπου της ρευστότητας. Ήδη το ελληνικό κράτος έχει επωμισθεί 50 δις προκειμένου να βοηθήσει τις τράπεζες να ξεπεράσουν τα προβλήματα με τα επισφαλή στοιχεία του ενεργητικού τους (κουρεμένα ΟΕΔ, σκασμένα δάνεια κτλ). Η επιθυμία της ΕΚΤ θα ήταν φυσικά το ελληνικό κράτος να επωμισθεί άλλα 100 δις, να εξοφλήσει τα χρέη των ελληνικών τραπεζών και για τα επόμενα 150 χρόνια 5-6 γενιές ελλήνων να δουλεύουν για να αποπληρώσουν κρατικά και τραπεζικά χρέη. Αυτό δεν είναι φυσικά εφικτό γιατί το επίσημο χρέος θα ξεπερνούσε κατά πολύ ως ποσοστό του ΑΕΠ το 200% και δεν θα μπορούσε να γίνει η παραμικρή συζήτηση για βιωσιμότητα. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι το επίσημο ή ανεπίσημο του χρέους λίγη σημασία έχει αν τα πιο πάνω είναι πραγματικά καθώς το ουσιαστικό χρέος είναι σε αυτά τα επίπεδα. Συμφωνώ απόλυτα, αλλά υπενθυμίζω το θεώρημα του βατράχου με το βραστό νερό και το πώς η κοινωνία μας έχει δεχτεί σταδιακά εδώ και 3 χρόνια πλήγματα τα οποία πιθανόν δεν θα μπορούσε να δεχτεί με μιας. Επίσης η κατάρρευση της Ελλάδας (χρέος στο +200% σημαίνει άμεση χρεοκοπία) θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στην πρωτίστως ευρωζώνη και πιθανόν να σήμαινε και τη διάλυσή της. Για τους λόγους αυτούς, και σίγουρα μέχρι της γερμανικές εκλογές του φθινοπώρου το πρόβλημα κρύβεται κάτω από το χαλί και κατά την εκτίμησή μου θα εξακολουθήσει να κρύβεται όσο το δυνατό περισσότερο, έως ότου ένα άλλο πρόβλημα πιο σημαντικό (π.χ. η Ιταλία ή η αποχώρηση της Μ. Βρετανίας από την ΕΕ) μπει στο προσκήνιο και κάνει το ελληνικό πρόβλημα να φαντάζει μικρό. Βεβαίως κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει κάποια έκπληξη. Αυτό πάντως που θέλω να τονίσω μετά τα παραπάνω είναι ότι όταν ο Σαμαράς, ο Βενιζέλος ή ο οιοσδήποτε πολιτικός ή δημοσιογράφος βγαίνει και δηλώνει ότι πρέπει οι τράπεζες να βοηθήσουν και να ρίξουν ρευστό στην πραγματική οικονομία ΕΙΤΕ ΕΙΝΑΙ ΑΔΑΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΟΗΤΟΙ ΕΙΤΕ ΨΕΥΔΟΝΤΑΙ ΣΥΝΕΙΔΗΤΑ. Ένα από τα δυο είναι και τίποτε άλλο, τα πράγματα είναι απλά και μετρήσιμα. Οι στόχοι που μπαίνουν από τις διοικήσεις των τραπεζών στα καταστήματα αφορούν στη μείωση των δανειακών υπολοίπων ενώ σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης του Ιανουαρίου του 2012 με τον Ιανουάριο του 2013 ήταν στο -4%. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Ότι έφυγαν από την αγορά περίπου 8 -9 δις ευρώ. Αυτά για τους ευκολόπιστους.
Ας έρθουμε όμως σε πιο πρακτικά θέματα. Έχουν ακουστεί ότι υπάρχουν κάποια distress funds που αγοράζουν ή θέλουν να αγοράσουν από τις ελληνικές τράπεζες τα σκασμένα δάνεια σε συμφέρουσα τιμή και να φροντίσουν αυτά για την είσπραξη των ληξιπροθέσμων απαιτήσεων. Ας δούμε τι ακριβώς σημαίνει αυτό. Μια τράπεζα χορηγεί ένα δάνειο (στεγαστικό, επιχειρηματικό, καταναλωτικό κτλ) και συμφωνεί με τον δανειζόμενο (πιστούχο) για το αν θα λάβει και κάποιες εξασφαλίσεις. Μια απλή εξασφάλιση είναι η προσημείωση υποθήκης σε κάποιο ακίνητο του πιστούχου. Ας πάρουμε μια υπεραπλουστευμένη περίπτωση για να δούμε πως δουλεύει το σχήμα. Ο Α δανείζεται 100.000 ευρώ από την Τράπεζα Β για να αγοράσει ένα διαμέρισμα αξίας 120.000. Η Β ως εξασφάλιση εγγράφει ανάλογη προσημείωση υποθήκης στο χρηματοδοτούμενο ακίνητο. Τα πρώτα 2-3 χρόνια ο Α έχει τη δουλειά του και πληρώνει κανονικά τη δόση του. Μετά έρχεται η κρίση, ο ΓΑΠ, ο Παπαδήμος, η Τρόικα, ο Βενιζέλος, ο Κουβέλης, ο Σαμαράς η ανεργία και η καθυστέρηση. Ποιο είναι το κόλπο; Βάσει διεθνών τραπεζικών κανόνων αν ένα δάνειο μείνει απλήρωτο για 6 μήνες η τράπεζα που το χορήγησε πρέπει να σχηματίσει πρόβλεψη, δηλαδή να αφαιρέσει ένα ποσό από τα κέρδη της (ή να προσθέσει ένα ποσό στις ζημιές της) επειδή το μη εξυπηρετούμενο δάνειο φαίνεται ότι δεν θα πληρωθεί ομαλά και είναι πιθανό η τράπεζα να μην πάρει πίσω το κεφάλαιο που αρχικώς δάνεισε. Εφόσον το δάνειο έχει για κάλυψη κάποιο ακίνητο, η πρόβλεψη αυτή είναι σχετικά μικρή (μπορεί και μηδενική). Όταν όμως τα δάνεια είναι καταναλωτικά ή επιχειρηματικά, πολλές φορές δεν υπάρχουν εξασφαλίσεις. Το ίδιο ισχύει εάν έναντι των δανείων είχαν ληφθεί εξασφαλίσεις τύπου μετοχές ή μεταχρονολογημένες επιταγές πελατείας. Εκεί η πρόβλεψη (και άρα η ζημιά) είναι σχεδόν το σύνολο του ποσού. Τα τελευταία χρόνια οι τράπεζες, έχουν προσπαθήσει με διάφορα λογιστικά τερτίπια να αποκρύψουν το μέγεθος του προβλήματος των “κόκκινων δανείων”. Παρ’ όλα αυτά έχουν αναγκαστεί να εγγράψουν πολλά δις ευρώ προβλέψεις και αντίστοιχες ζημιές. Επίσης είναι βέβαιο ότι οι ανώριμες ελληνικές τράπεζες την εποχή των παχέων αγελάδων δεν φρόντισαν να αναπτύξουν τμήματα ανάκτησης επισφαλών απαιτήσεων παρά μόνο τμήματα μάρκετινγκ και επιθετικών πωλήσεων. Σήμερα λοιπόν, το πρόβλημα είναι ότι ούτε με τη βοήθεια εισπρακτικών εταιρειών δεν μπορούν να πάρουν πίσω τα θαλασσοδάνεια που αφειδώς χορήγησαν την προηγούμενη δεκαετία. Δεν έχουν την υποδομή αλλά ούτε είναι εφικτή η είσπραξη τόσων ληξιπροθέσμων οφειλών χωρίς παρενέργειες τύπου Ισπανίας.
Εμφανίζονται λοιπόν τα distress funds ή κοράκια κατά το ελληνικότερο και κάνουν την εξής πρόταση: ούτως ή άλλως το δάνειο των 10.000 ευρώ του τάδε φουκαρά δεν θα το πάρεις εύκολα πίσω και ούτως ή άλλως το έχεις διαγράψει στην πράξη αφού έχεις σχηματίσει πρόβλεψη για όλο το ποσό. Πάρε 1.500 ζεστά και δώσε μου εμένα όλο το φάκελο με ότι στοιχεία έχεις για πιστούχο και εγγυητές, τα εκκαθαριστικά τους, τα Ε9 με τα χωράφια από τον παππού στο χωριό και άσε με να πάρω εγώ ότι πάρω. Για όποιον αναρωτηθεί αν αυτό είναι νόμιμο, να πω απλά ότι ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΑΝΕΙΑΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ υπάρχει όρος που λέει ότι η τράπεζα μπορεί χωρίς τη συναίνεση του πιστούχου να εκχωρήσει το δάνειο σε τρίτους. Αυτός ο όρος επέτρεψε σε ΟΛΕΣ τις ελληνικές τράπεζες να προχωρήσουν στις λεγόμενες τιτλοποιήσεις απαιτήσεων. Τουτέστιν εξέδιδαν ομόλογα με εξασφάλιση δάνεια χαμηλού ρίσκου, κυρίως στεγαστικά, και ενίσχυαν τη ρευστότητά τους. Αυτό σημαίνει ότι εδώ και αρκετά χρόνια πολλά δάνεια, ΕΝ ΑΓΝΟΙΑ των πιστούχων έχουν ήδη εκχωρηθεί. Φυσικά οι αγοραστές των ομολόγων δεν ήταν επαγγελματίες κοράκια αλλά η εκχώρηση υφίσταται. Μέχρι σήμερα το θέμα των distress funds δεν έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό όμως κατά τη γνώμη μου είναι θέμα χρόνου να γίνει. Για να έχετε μια αίσθηση των μεγεθών, οι προβλέψεις που έχουν γίνει τα τελευταία 3 χρόνια από τις ελληνικές τράπεζες είναι άνω των 10 δις ενώ επίσημα και παρά τα όποια τρυκ, το 25% των δανείων, δηλαδή περισσότερα από 50 δις ευρώ είναι σε καθυστέρηση και άρα υποψήφια για προβλέψεις. Όταν θα αρχίσουν οι μαζικές εξώσεις και οι πλειστηριασμοί (αφού η προστασία της πρώτης κατοικίας φαίνεται να έχει ημερομηνία λήξεως) είμαι περίεργος να δω τη στάση πολιτικών και λοιπών θεσμικών.
Με το θέμα των distress funds οι τράπεζες ελπίζουν να κερδίσουν κάποια ψήγματα ρευστότητας. Από την άλλη – και αυτά είναι πιο ζουμερά νέα – έχει συσταθεί ένα καρτέλ από τις συστημικές τράπεζες. Η συμφωνία κυρίων είναι απλή. Επειδή η προσπάθεια προσέλκυσης καταθέσεων (ή πιο σωστά προσπάθεια διατήρησης αυτών) έχει οδηγήσει τα τελευταία 4 χρόνια αρκετά ψηλά τα επιτόκια των καταθέσεων, στο εξής οι όποιες καταθέσεις φύγουν από κάποια συστημική τράπεζα και καταλήξουν σε κάποια άλλη δεν θα παίρνουν επιτόκιο μεγαλύτερο του 4,75%. Αυτό είναι κάτι που έχει ανακοινωθεί σε όλους τους διευθυντές καταστημάτων όλων των τραπεζών που συμπεριλαμβάνονται στους 3 ομίλους και μάλιστα τους επισημαίνεται ότι μεγαλύτερα επιτόκια μπορούν να δοθούν για ποσά που προέρχονται από τις κυπριακές για παράδειγμα τράπεζες. Ίσως τώρα να γίνονται πιο κατανοητά δημοσιεύματα (πληρωμένα κατά τη γνώμη μου) για πιθανό κούρεμα καταθέσεων στην Κύπρο (η Καθημερινή και ο ΣΚΑΙ που προέβαλαν με ζήλο το θέμα λαμβάνουν μεγάλο μέρος της διαφημιστικής δαπάνης των συστημικών τραπεζών). Σκοπός είναι φυσικά η μείωση του κόστους (δηλαδή των τόκων που πληρώνουν στους καταθέτες) για να μπορέσει λένε να μειωθεί και το κόστος δανεισμού. Ένα είναι σίγουρο. Το πιο μεγάλο μέρος των δανείων έχει επιτόκια συνδεδεμένα με το ευρωπαϊκό επιτόκιο (euribor ή επιτόκιο ΕΚΤ) πλέον ενός σταθερού περιθωρίου. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος των καταθέσεων μπορεί να επηρεάσει μόνο νέες συμφωνίες στις οποίες καθορίζεται εξ αρχής το περιθώριο. Φυσικά ή όποια επαναδιαπραγμάτευση παλαιού δανείου συνοδεύεται συνήθως από αύξηση επιτοκίου, εκτός αν προσφέρονται έξτρα καλύψεις. Και επειδή νέα δάνεια δεν χορηγούνται, η επιχειρηματολογία είναι φαιδρή και μόνο σκοπό έχει την αύξηση των κερδών (ή τον περιορισμό των ζημιών) έστω και μέσω του παράνομου καρτέλ. Απλούστατα οι 3 συστημικοί όμιλοι ελέγχουν περισσότερο από τα 2/3 της αγοράς και είναι σε θέση να κάνουν στην παρούσα φάση τέτοιες συμφωνίες, ενώ έχει εκφραστεί πρόσφατα από τροϊκανό στέλεχος η άποψη επιβολής πλαφόν στα καταθετικά επιτόκια. Με άλλα λόγια αυτοί που κατ’ εξοχήν επικαλούνται τον ανταγωνισμό, την ελεύθερη αγορά και τις αποκρατικοποιήσεις είναι οι πρώτοι που παραβιάζουν αυτές τις αρχές απλά και μόνο επειδή μπορούν να το κάνουν χωρίς να τιμωρηθούν.
Γενικότερα στο μέτωπο της ρευστότητας η Πειραιώς φαίνεται η πιο ευνοημένη. Λόγω της τραπεζικής τρόικας Προβόπουλου – Σάλλα – Πανταλάκη το καλοκαίρι του 2012 απέκτησε την Αγροτική καθαρή από επισφάλειες και με αποτίμηση περιουσιακών στοιχείων που ήδη της επιτρέπει να γράφει υπεραξίες. Επίσης το κράτος με απόφαση της ΤτΕ ΧΑΡΙΣΕ 7,5 δις ευρώ ρευστό για την ολοκλήρωση της απόκτησης. Το θέμα είναι τεχνικό και το έχουν εξηγήσει αρκετοί αναλυτές αλλά η ουσία είναι ότι η Πειραιώς απέκτησε μια καταθετική βάση αποτελούμενη από 15 δις ευρώ τα οποία αφορούσαν κυρίως ταμιευτήρια χαμηλού επιτοκίου και πήρε και 7,5 δις επιπλέον. Επίσης ενισχύεται με περίπου 1 δις από Γαλλία και Πορτογαλία για την ανακεφαλαιοποίηση της Γενικής και της Millenium. ενώ διατηρεί τον ενδοομιλικό δανεισμό από στη Societe Generale.
Η Άλφα δεν τα πάει άσχημα, με περισσότερα των 2 δις ευρώ από την απόκτηση της Εμπορικής. Και πάλι τελευταία και καταϊδρωμένη η Εθνική. Μήλον της έριδος το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο με τη πολύ καλή ρευστότητα. Διακινδυνεύω την πρόβλεψη ότι θα καταλήξει στην Εθνική. Αν και δεν αποκλείεται να πάει και αυτό στην Πειραιώς ολοκληρώνοντας τη σκανδαλώδη μεταχείριση αυτής από το σύστημα.
Γνώμη μου είναι ότι το ρευστοτικό μέτωπο δύσκολα θα κρυώσει. Για να κλείσει ούτε λόγος. Και επειδή έχει δημιουργήσει προβλήματα εξίσου σοβαρά με το δημόσιο δανεισμό νομίζω ότι σύντομα θα το βρούμε μπροστά μας. Αν δεν “κουρευτεί” το χρέος των τραπεζών στην ΕΚΤ είναι θέμα μηνών και επίσημα πλέον το ελληνικό τραπεζικό σύστημα – όπως άλλωστε και το ελληνικό κράτος- να περάσει σε ξένα χέρια.
Καλό μήνα σε όλους.
ΣΚ
Αθήνα 1-3-2013http://stopthecrap.wordpress.com/2013/03/02/%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CE%BD%CF%89%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%80%CE%B5%CE%B6%CF%8E%CE%BD/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου