Παλιό αλλά (δυστυχώς) τόσο επίκαιρο!

• Μια τόσο ευρεία διάταξη είναι προφανές ότι μπορεί να περιλάβει τα περισσότερα από τα αιματηρά συλλογικά ξεκαθαρίσματα λογαριασμών που έχουν διαπραχθεί και εξακολουθούν να διαπράττονται ανά την υφήλιο - με τελικό αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του ίδιου του όρου από την κατάχρησή του. 
• Ας σοβαρευτούμε. Η ανάδειξη ορισμένων από τις αλλεπάλληλες ανθρωποσφαγές της Ιστορίας σε "γενοκτονίες" συνδέεται μεν άρρηκτα με την αυξημένη ηθική απαξία που αυτός ο χαρακτηρισμός συνεπάγεται εξ ορισμού για τους αυτουργούς τους, τα κριτήρια ωστόσο μιας τέτοιας διάκρισης ούτε ευδιάκριτα είναι, ούτε καθολικά αποδεκτά κι εφαρμόσιμα. 
• Απομένει να δούμε τι θα γίνει αν ανάλογες εμπνεύσεις επικρατήσουν και αντίπερα του Αιγαίου: αν λ.χ. κάποιοι Τούρκοι εθνικιστές, από τους οποίους είναι γεμάτη η γειτονική μας χώρα, "θυμηθούν" κι αυτοί τη "γενοκτονία" των τουρκομουσουλμανικών πληθυσμών του Μοριά το 1821 και των Βαλκανίων, εν γένει, το 1912-13...

Από την Εφημερίδα των Συντακτών


Με αφορμή τις αντιδράσεις που προκάλεσαν οι δηλώσεις του υπουργού Παιδείας για τη Γενοκτονία των Ποντίων, παραθέτουμε δημοσίευμα του «Ιού» που είχε δημοσιευθεί στις 17 Φεβρουαρίου 2001.

                              Καθένας κι η γενοκτονία του

Προκαλούν οι Τούρκοι για τη γενοκτονία του '22

("Ελεύθερος Τύπος" 12/2/2001)


Φαίνεται πως η εμμονή με την ιστορία θα συνεχίσει να μας καταδιώκει, ως έθνος, για πολλά χρόνια μετά τα αλήστου μνήμης συλλαλητήρια του 1992-93. Με προεδρικό διάταγμα που υπέγραψαν στις 9 Φεβρουαρίου ο υφυπουργός Πολιτισμού Βενιζέλος κι ο υφυπουργός Εσωτερικών Καϊσερλής, καθιερώνεται στο εξής η 14η Σεπτεμβρίου ως "ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μ. Ασίας από τις τουρκικές δυνάμεις". Οπως επισήμανε και ο Ηλίας Κανέλλης από τις στήλες του "Βήματος" (13/2/01), το γεγονός συνιστά μείζονα αναθεώρηση της "επίσημης Ιστορίας" της χώρας μας: μέχρι πρότινος, γενιές Ελλήνων μάθαιναν ότι η άρτι ανακαλυφθείσα "γενοκτονία" συνιστούσε απλώς τη "Μικρασιατική Καταστροφή". Είναι προφανές ότι οι αρμόδιοι γι' αυτή την αναθεώρηση ζήλεψαν τα κλέη της πρόσφατης επιτυχίας των Αρμενίων -νυν "αδελφών" και τότε (1913-19) άσπονδων "εθνικών εχθρών" μας- και όρμησαν κι αυτοί στο χορό. Απομένει να δούμε τι θα γίνει αν ανάλογες εμπνεύσεις επικρατήσουν και αντίπερα του Αιγαίου: αν λ.χ. κάποιοι Τούρκοι εθνικιστές, από τους οποίους είναι γεμάτη η γειτονική μας χώρα, "θυμηθούν" κι αυτοί τη "γενοκτονία" των τουρκομουσουλμανικών πληθυσμών του Μοριά το 1821 και των Βαλκανίων, εν γένει, το 1912-13... "Τούρκος μη μείνει στο Μοριά, μηδέ στον κόσμον όλο", δεν ήταν άλλωστε το θούριο και του δικού μας εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα;

Ας σοβαρευτούμε. Η ανάδειξη ορισμένων από τις αλλεπάλληλες ανθρωποσφαγές της Ιστορίας σε "γενοκτονίες" συνδέεται μεν άρρηκτα με την αυξημένη ηθική απαξία που αυτός ο χαρακτηρισμός συνεπάγεται εξ ορισμού για τους αυτουργούς τους, τα κριτήρια ωστόσο μιας τέτοιας διάκρισης ούτε ευδιάκριτα είναι, ούτε καθολικά αποδεκτά κι εφαρμόσιμα. Η "μοναδικότητα" του χιτλερικού Ολοκαυτώματος -ως βιομηχανικά και γραφειοκρατικά οργανωμένης εξολόθρευσης ολόκληρων πληθυσμιακών ομάδων στη βάση μιας "φυλετικής" συλλογιστικής, χωρίς αυτή να εντάσσεται στα πλαίσια μιας ένοπλης εθνικής ή άλλης αναμέτρησης- εξακολουθεί λ.χ. να αποτελεί αντικείμενο παθιασμένης συζήτησης μεταξύ των ιστορικών.

Εξίσου προβληματικός μπορεί να θεωρηθεί και ο νομικός ορισμός του συγκεκριμένου εγκλήματος - η έννοια του οποίου θεσπίστηκε άλλωστε μόλις το 1944, ακριβώς για να περιγράψει τα έργα και τις ημέρες των ναζί στην κατεχόμενη Ευρώπη. Σύμφωνα με τη σχετική Σύμβαση του 1948, γενοκτονία είναι "η εσκεμμένη προσπάθεια καταστροφής, εν όλω ή εν μέρει, μιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας ως τέτοιας", με κάποιο από τα εξής μέσα: 

"α) το φόνο μελών της ομάδας, β) την πρόκληση σοβαρής σωματικής ή διανοητικής βλάβης σε μέλη της ομάδας, γ) την σκόπιμη επιβολή στην ομάδα συνθηκών ζωής υπολογισμένων έτσι ώστε να επιφέρουν τη φυσική της καταστροφή, εν όλω ή εν μέρει, δ) την επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην αποτροπή γεννήσεων στο εσωτερικό της ομάδας, ε) την υποχρεωτική μεταφορά των παιδιών της ομάδας σε κάποια άλλη". 

Μια τόσο ευρεία διάταξη είναι προφανές ότι μπορεί να περιλάβει τα περισσότερα από τα αιματηρά συλλογικά ξεκαθαρίσματα λογαριασμών που έχουν διαπραχθεί και εξακολουθούν να διαπράττονται ανά την υφήλιο - με τελικό αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του ίδιου του όρου από την κατάχρησή του.

Το διαπιστώνουμε ανατρέχοντας στις σχετικές ιστοσελίδες του Διαδικτύου: δίπλα στο Ολοκαύτωμα των Εβραίων, των Τσιγγάνων και των ομοφυλόφιλων από το Γ΄Ράϊχ, ή τις εξίσου κατακλυσμιαίες εξολοθρεύσεις των Αρμενίων, των Τιμορέζων και των Τούτσι της Ρουάντα, βλέπουμε να παρελαύνουν τραγικές αλλά σαφώς ελάσσονες ιστορίες, όπως η καταστολή των αντιφρονούντων στη Βιρμανία, οι "εξαφανισμένοι" της Χιλής, ο εμφύλιος του Σαλβαδόρ, οι διακοινοτικές συγκρούσεις της Κύπρου, οι Κούρδοι της Τουρκίας και του Ιράκ, και -φυσικά- οι διαδοχικές εθνοκαθάρσεις της Βοσνίας και του Κοσυφοπεδίου. Για την περίπτωση της Καμπότζης, συναντά κανείς και μέχρι και τον τραγελαφικό όρο "αυτό-γενοκτονία" (Autogenocide)! Αλλά και η έννοια της "εθνοκάθαρσης", που αποτέλεσε ένα χρησιμότατο νεολογισμό προκειμένου να απαλλαγούμε από αυτόν τον πληθωρισμό "γενοκτονιών" (για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε από τα ρωσικά ΜΜΕ, το 1988 για τις συγκρούσεις του Καυκάσου), γρήγορα κατέληξε στο ίδιο αδιέξοδο από τη στιγμή που φορτώθηκε κι αυτή το ίδιο περίπου ηθικό βάρος με τη "γενοκτονία"... Ελέω προπαγάνδας βέβαια - αλλά θα μπορούσε να γίνει κι αλλιώς;

(Ελευθεροτυπία, 17/2/2001)



♦ Διαβάστε, επίσης, το δημοσίευμα του Τάσου Κωστόπουλου («Εφ.Συν. 9/9) με τίτλο: Σφυρηλατώντας τη λογοκρισία